Waar gedijt innovatie? In samenwerking met het PBL (Planbureau voor de Leefomgeving) hebben we een verkenning uitgevoerd naar de kernelementen van succesvolle innovatiemilieus. De bevindingen zijn gevat in een interactieve visualisatie en zes longreads.
Met het groeiend belang dat gehecht wordt aan innovatie voor economische groei, rijst de vraag in wat voor omgeving innovatie het best gedijt. Is innovatie plekgebonden? Op basis van decennia van onderzoek kan op deze vraag volmondig ja gezegd worden. En als innovatie plekgebonden is, wat maakt dan dat een omgeving innovatie stimuleert? Wat zijn de kernelementen van succesvolle innovatiemilieus? En hoe kan je daar aan werken? Dat zijn de vragen die wij ons stelden. Voor antwoorden doken we in literatuur, spraken we met experts en gingen we op pad langs vijf innovatiemilieus in Nederland en spraken daar met verschillende betrokkenen.
De vijf innovatiemilieus die voor de verkenning zijn geselecteerd, zijn gebieden die bekend staan om de innovatie die er plaatsvindt. Bijvoorbeeld doordat ze worden gekenmerkt door hoge R&D-activiteit of patentaanvragen, maar ook omdat ze in een analyse op laag schaalniveau (viercijferige postcodes) over de afgelopen 15 jaar succesvolle groei lieten zien in zowel werkgelegenheid als productiviteit. De High Tech Campus in Eindhoven, Healthy Ageing Campus in Groningen, Kennispark Twente, de Binnenstad van Amsterdam en Rivium in Capelle aan den IJssel voldoen alle aan een of meer van deze kenmerken.
Bovendien zijn de innovatiemilieus zodanig geselecteerd dat er sprake was van geografische spreiding binnen Nederland en variatie in specialisatie en levensfase. Het ene gebied kan een volwassen innovatiemilieu genoemd worden, een andere een groeiend innovatiemilieu en weer een andere is na een eerste snelle groei bezig zichzelf opnieuw uit te vinden. De geselecteerde gebieden vormen daarmee een voor de verkenning interessante dwarsdoorsnede van het brede palet aan Nederlandse innovatiemilieus. Uiteraard zijn er buiten deze vijf gebieden ook elders in Nederland succesvolle innovatiemilieus.
Met de verkenning spraken we in totaal meer dan 50 personen; mensen die werken voor de overheid, bij grote bedrijven, in start-ups, voor universiteiten (al dan niet als wetenschapper), als venture capitalist, in campusorganisaties, incubator-bedrijven en zelfstandige organisaties die innovatie aanjagen. We spraken ze individueel en in groepsverband; per gebied organiseerden we een ‘gebiedstafel’. We vroegen hen wat zij belangrijk achtten voor het goed functioneren van een gebied als innovatiemilieu, we testten bevindingen uit wetenschappelijk onderzoek en uit onze verkenning en reflecteerden met betrokkenen op het functioneren van het eigen gebied.
Onderstaande interactieve visualisatie geeft een samenvatting van de resultaten van de verkenning. Een introfilmpje neemt je mee naar De tuin van innovatie, waar je vervolgens op je eigen tempo kan struinen door de kernelementen. Voor verdieping van het fenomeen ‘innovatiemilieu’, het belang van elk kernelement en hoe daar aan gewerkt kan worden, zijn zes longreads geschreven.
Klik op de afbeelding hieronder voor de interactieve visualisatie:
Longread 1 – Waar gedijt innovatie?
Innovatieprocessen zijn plaatsgebonden. Een introductie op de verkenning van de kernelementen van succesvolle innovatiemilieus.
Longread 2 – Local buzz en global pipelines
In een succesvol innovatiemilieu is sprake van een lokale dynamiek, die gevoed wordt door internationale verbindingen.
Longread 3 – Entrepreneurial dynamism
In een succesvol innovatiemilieu wordt de ondernemersgeest gevoed door een ambitieus ondernemend ecosysteem.
Longread 4 – Urbanity
Een succesvol innovatiemilieu ligt in een regio die een diverse stedelijke omgeving biedt en ook in het innovatiemilieu zelf komen elementen van deze stedelijkheid terug.
Longread 5 – Branding
Een succesvol innovatiemilieu heeft een sterk merk en daar wordt op velerlei manieren aan gewerkt.
Longread 6 – Governance of innovation
Een succesvol innovatiemilieu vergt organisatie. Een nauwe samenwerking van bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid biedt daarbij een goede basis, maar moet wel met de tijd mee.
Aan dit project hebben gewerkt: Judith Lekkerkerker, Andrea Wagemans (RUIMTEVOLK) en Otto Raspe (Planbureau voor de Leefomgeving). De interactieve visualisatie is gerealiseerd door Jam Visual Thinking.
Met dank aan: Marjan Weekhout, Kees van Ast, Vincent ten Thij, Erik Rouwette, Gert-Jan Hospers, Jantsje op de Hoek, Ewout Maaskant, Ron Nuwenhof, Pieter Dillingh, Janinka Feenstra, Edward van der Meer, Jan Sikkema, Kees Leenhouts, Ton Vries, Frank Mennega, Floor de Jong, Daan Bultje, Koos Koops, Gerard Lenstra, Frans Schmetz, Patrick Essers, Hans Brouwhuis, Edgar van Leest, Camille Wildeboer Schut, Steef Blok, Mark de Greeff, Shinjan Dasgupta, Staf Depla, Joan van Dijk, Kees Rijkhoff, Gert Don, Henk van Ree, Bas van Kooperen, Richard van den Berg, Frits Berkhout, Luc Boot, Rogier Brinkhof, Ruud Verschuren, Ruben Nieuwenhuis, Jos Gadet, Rijk van Ark, Edwin Oskam, Martin Bekker, Ricardo van Loenen, Tatiana Glad, Arno Nijhof, Symen Jansma, Geert-Jan Bruinsma, Annemieke Roobeek, Janneke Bik, Like Bijlsma, Wim Hulsink, Marije ten Kate, Hans Scheepmaker, Wijnand van Smaalen, Marcel Kleijn, Mattijs van ’t Hoff, Stijn Kuipers, Daphne Koenders en Jacqueline Timmerhuis.
Judith Lekkerkerker
Judith is adviseur, onderzoeker en schrijver op het gebied van stedelijke en regionale ontwikkeling.
Otto Raspe senior onderzoeker
Otto Raspe studeerde economie aan de Universiteit van Tilburg. Na zijn afstuderen werkte hij als onderzoeker / adviseur bij TNO, waar hij adviseerde over (ruimtelijk) economische ontwikkelingen, de invloed van ruimtelijke investeringen (impactanalyse, kosten-batenanalyse), industrie studies en (regionale) economische benchmarks. Sinds 2002 werkt hij als senior onderzoeker bij het Planbureau voor de Leefomgeving. Hier ligt zijn focus op de (gevolgen van de opkomst van de) kenniseconomie, innovatie en ondernemerschap.