Over zeven jaar moet Egypte er een nieuwe stad bij hebben. En wat voor één. Een geheel nieuwgebouwde megastad van 700 vierkante kilometer met 5 miljoen inwoners. Er komen 21 woondistricten, 663 ziekenhuizen en 1250 religieuze gebouwen. De nieuwe stad moet het huidige Caïro als hoofdstad vervangen.
De stad – die vooralsnog naamloos is – wordt gebouwd in de woestijn ten oosten van het huidige Caïro en gefinancierd met privaat geld, onder andere van de zakenman achter de Burj Khalifa in Dubai.
Ook op andere plaatsen in Afrika verschijnen uit het niets nieuwe steden of gloednieuwe uitbreidingswijken of stadsdelen in bestaande steden. Deze zijn vaak gefinancierd uit Chinees geld en gebouwd in de stijl van Chinese megasteden.
Er is veel kritiek op deze manier van stedelijke groei. De steden en wijken zouden veel te duur zijn om in te leven en daardoor leeg blijven. De stad Kilamba Kiaxi in Angola is een goed voorbeeld van zo’n ‘ghost town’ van Chinese makelaardij (zie hier een fotoreportage van een lege stad). De BBC meldt in een reportage dat alle deuren er gesloten zijn, de balkons leeg en dat het onmogelijk is om er voedsel te kopen.
Architect Daan Roggeveen (More Architecture) werkt sinds 7 jaar in China en houdt zich bezig met de invloed van China op de gebouwde omgeving in Afrika. Samen met zijn compagnon Michiel Hulshof (Tertium) deed hij onderzoek naar Chinese stedelijkheid in onder andere Nairobi, Accra, Addis Abeba, Lagos en Dar es Salam. Hierover maakten zij tentoonstellingen, organiseren zij lezingen en publiceerden ze in juni een tijdschrift met hun bevindingen.
Volgens Roggeveen zijn de ontwikkelingen niet alleen maar negatief en worden er ook veel betaalbare woonblokken gerealiseerd. “Bovendien gaat het vaak niet om hele steden zoals nu het plan is in Egypte, maar om nieuwe wijken en stedelijke uitbreiding die moeten voorzien in de behoefte aan massawoningbouw voor de middenklasse”, vertelt hij. “De Chinese manier van bouwen voldoet aan de Afrikaanse vraag naar orde, rust en veiligheid, dus wat dat betreft hoeven de ontwikkelingen niet per se negatief te zijn. Het is het begin van een grotere globalisering in de architectuur die ons te wachten staat.”
Wel is hij kritisch over het feit dat met de Chinese bouwstijl vaak geen rekening wordt gehouden met de context. “Wij stellen de vraag of het niet mogelijk is om andere manieren van woningbouw toe te passen die beter passen bij de context van de specifieke Afrikaanse steden, die onderling ook nog eens enorm verschillend zijn. Het feit dat de steden volgens Chinese opzet gebouwd worden, wordt voor een groot deel verklaard door geopolitieke verhoudingen. Om een voorbeeld te geven: Angola levert olie aan China en krijgt in ruil daarvoor vastgoed terug.”
Over de plannen voor een gloednieuwe hoofdstad van Egypte is Daan Roggeveen sceptisch. “Het klinkt meer als een stunt. Om dit plan uit te voeren zijn een lange adem, politieke kracht en investeerders nodig. Ik vermoed dat de situatie in Egypte hier momenteel niet stabiel genoeg voor is. Wel denk ik dat zo’n nieuwe stad zeker wel een vraag beantwoordt. Caïro is chaotisch, niet zo schoon en niet erg veilig.”
De grootste kritiek op de Egyptische bouwplannen is het feit dat het niet voor het eerst is dat Egypte uit het niets een nieuwe stad bouwt. Eerdere voorbeelden zijn veelal mislukt. Ook deze steden veranderden in ‘ghost towns’, omdat ze voor de lokale bevolking te duur waren om in te wonen.
“Deze mislukkingen zijn bij uitstek een reden om wel groot te denken voor de nieuwe regering van Egypte. Als nieuw bestuur een nieuwe stad bouwen is de grootste prestatie die je neer kunt zetten om je macht te laten zien. Het is een project dat groter is dan vandaag en morgen”, aldus Roggeveen. “Dat de economische basis er niet is wordt verzwegen. Door het bouwen van een betere, gloednieuwe stad wordt er in dit geval letterlijk een tweedeling in de samenleving gecreëerd. Blijkbaar ambiëren ze dat in Egypte.”
—
Foto boven: Kilamba, Angola (WikiCommons/ CC BY-SA 3.0)