De toekomst is nú, kopt de publicatie Balans van de Leefomgeving 2014 van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Een oproep om niet langer vertwijfeld voort te kabbelen op de (hopelijk) laatste rimpelingen van de economische crisis, maar om vanaf vandaag te werken aan straks en later. Dit geluid klinkt steeds vaker en sterker, bij steeds meer partijen en netwerken. Ook bij het kabinet, zo valt te lezen in de net gepresenteerde Miljoenennota.
Met de publicatie Balans van de Leefomgeving 2014 roept het PBL het kabinet op om toekomstgericht beleid te maken. Dat is nodig omdat voor een groot aantal langetermijndoelen geldt dat nú beleid nodig is om die doelen stráks te kunnen halen. Om dit pleidooi kracht bij te zetten citeert directeur van het Planbureau Maarten Hajer in de inleiding de Oxford Martin Commission for Future Generations. Die signaleert ‘een toenemende kortzichtigheid van moderne politici en een collectieve onmacht in het doorbreken van patstellingen die pogingen om de grote uitdagingen voor de toekomst aan te gaan ondermijnt.’ Het PBL concludeert dat op tal van terreinen (woningmarkt, energie, voedsel en natuur) het huidige verandertempo ontoereikend is om de langetermijnopgaven het hoofd te bieden.
Gelukkig staat het PBL met dit standpunt niet alleen. Sinds de invoering van de inhoudsarme Nota Ruimte – waarin het in de kern vooral ging over het delegeren van verantwoordelijkheden over de inrichting van stad, platteland en natuur naar lagere overheden – is de roep om een duurzaam antwoord op maatschappelijke, economische en ecologische opgaven nu groter en breder dan ooit. De behoefte aan toekomstgericht beleid leeft niet alleen bij een steeds groter deel van de vakwereld (recentelijk bijvoorbeeld mede gevoed door de uitdagende IABR tentoonstelling Urban by Nature), maar ook bij bestuurders in diverse regio’s als het door bevolkingskrimp uitgedaagde Parkstad of het innovatieve Brainport en… sinds afgelopen dinsdag ook bij de beleidsmakers in Den Haag.
Politieke urgentie
In de Miljoenennota kondigt het kabinet namelijk aan dat het in 2015 een Agenda Stad zal presenteren met maatregelen om de groei, leefbaarheid en innovatie in Nederlandse steden te versterken. Dit Agenda Stad-initiatief van het ministerie van Binnenlandse Zaken wordt aangevuld met het initiatief van het ministerie van Infrastructuur en Milieu om – onder de noemer Jaar van de Ruimte – in 2015 een breed inhoudelijk debat te voeren over toekomstgerichte ruimtelijke inrichting van ons land. Hiermee neemt het ministerie van Infrastructuur en Milieu een opmaat naar de nationale Omgevingsvisie die met ingang van de Omgevingswet moet worden vastgesteld.
Een langetermijnperspectief op de ontwikkeling van stad, regio en land staat dus ineens hoog op de politieke agenda. En overeenkomstig de tijdsgeest nodigen zowel Agenda Stad als het Jaar van de Ruimte andere partijen buiten de muren van de ministeries uit om zich te mengen in het debat. Zo ontstaat een uniek momentum om de kennis en ervaring van het RUIMTEVOLK-netwerk te laten excelleren. Daarom zijn we kennispartner van deze twee initiatieven. We beschouwen het als onze taak om met nieuwe multidisciplinaire verbindingen een inhoudelijke bijdrage te leveren aan het maken van toekomstgericht beleid.
Want in een tijdsgewricht van transities is dat een opgave van formaat. Technologische innovatie en de derde industriële revolutie zullen zorgen voor ongekende veranderingen in de samenleving en grote impact hebben op het wonen, werken en leven in de steden en dorpen. We zullen een gezamenlijke strategie moeten bedenken om de transitie van fossiele naar meer duurzame energie in goede banen te leiden. Tegelijkertijd groeit de maatschappelijke en ruimtelijke tweedeling tussen de ‘haves’ en de ‘have nots’. Een ontwikkeling die Thomas Piketty met zijn boek Kapitaal in de 21ste eeuw volop in de schijnwerpers zette. Voor toekomstgericht beleid moeten deze transities en groeiende tweedeling op de agenda komen. Wat betekenen ze voor onze samenleving, voor onze economie en de inrichting van onze ruimte? Welke fundamentele vragen stellen ze? En welke keuzes kunnen of moeten gemaakt worden?
Oproep
De komende maanden gaan we met mensen uit ons netwerk en andere netwerken inhoud geven aan het ontstane momentum. Daarbij zullen we gebruik maken van de ideeën en inhoudelijke bijdragen van professionals, denkers en doeners. Daarom roepen we RUIMTEVOLK-lezers op om deze kans te pakken, je te laten zien en actief in het debat te mengen. Dat kan door blogs in te sturen of te reageren op blogs. Door deel te nemen aan activiteiten of door zelf activiteiten te organiseren (die kan je aanmelden voor de RUIMTEVOLK-agenda). Wij zorgen er vervolgens voor dat jouw bijdrage of kennis wordt verspreid in het omvangrijke netwerk en onder de aandacht wordt gebracht bij de Agenda Stad en Jaar van de Ruimte initiatieven.
Meer over de thema’s AgendaStad en het Jaar van de Ruimte 2015:
Foto boven: Rond Schiphol (foto: Mirko Tobias Schaefer, Flickr CC)
RUIMTEVOLK Team RUIMTEVOLK
Team RUIMTEVOLK
