Nederlandse ontwerp- en ingenieursbureaus vertonen hun beste kunsten met de oplossingen die ze indienden voor de ontwerpcompetitie Rebuild by design. Integrale oplossingen voor de wederopbouw na superstorm Sandy. De export van deze expertise en ontwerpkracht stemt trots, maar we moeten niet vergeten dat we die ook in ons eigen land nog goed kunnen gebruiken. Laten we van de Nederlandse ruimtelijke ordening geen ‘Mickey Mouse-competitie‘ maken.
We kunnen niet doorgaan met de ruimteverslindende manier van stedelijke ontwikkeling en uitbreiding van de afgelopen eeuw. Wat wordt ‘de next step’ nu ‘business as usual’ onder andere vanwege de snel groeiende steden en de nijpende klimaatproblematiek niet meer opgaat in de ruimtelijke ordening wereldwijd? Deze vraag stond centraal tijdens de IABR-conferentie ‘Productive Space By Design’ die op 12 juni in de Rotterdamse Kunsthal plaatsvond. Deze vraag werd neergelegd door dagvoorzitter Joachim Declerck van het Belgische Architecture Workroom Brussels.
Moderne ontwerper
Na Declerck volgde een parade van sprekers van internationale naam en faam, met onder meer Vlaams Bouwmeester Peter Swinnen, voormalig adviseur van de burgemeester van Londen Mark Brearley en Samuel Carter van de Amerikaanse Rockefeller Foundation. Buiten dat het louter mannen waren, viel op dat de meeste sprekers heel eensgezind waren over de veranderende rol van het ontwerp. In hoog tempo passeerden de ‘lessons learned’ de revue: blauwdrukplanning is passé evenals het pure top-down ontwerp. De moderne ontwerper moet door de schalen heen ontwerpen, maar ook tussen de sectoren heen kortom integraal werken. Hij/zij beziet de opgave als onderdeel van een systeem, niet als een losstaand iets en moet strategisch denken (de opgave vertalen in tijd en geld) en tegelijkertijd concreet zijn. Hij/zij luistert naar wat er leeft in de ‘buitenwereld’, benut kennis vanuit wetenschap en bedrijfsleven. De moderne ontwerper is een verbindingsofficier die plannen maakt met en voor de gebruiker. En natuurlijk viel ook het woord co-creatie. De moderne ontwerper zoekt partners, smeed nieuwe coalities.
Export
In de lange rij sprekers viel de niet-ontwerper Carter van de Rockefeller Foundation op doordat hij dit niet slechts betoogde maar concreet en overtuigend illustreerde. Carter vertelde over de betrokkenheid van deze stichting bij het werken aan het ‘resilient’ – letterlijk veerkrachtiger – maken van de Amerikaanse steden. Zijn filantropische stichting is onder meer mede-financier van de Rebuild by Design competitie die in de nasleep van de orkaan Sandy is georganiseerd in de regio New York/New Jersey en waarin de hulp van diverse Nederlandse partijen is ingeroepen. Het interessante van Rebuild by Design is dat het parallel loopt met het reguliere, van bovenaf door de federale overheid opgelegde traject, en dat inbedding in de lokale gemeenschap – en daarmee draagvlak – een cruciaal onderdeel vormt van de aanpak. De resultaten van de competitie worden getoond op de IABR zodat te zien is dat de ontwerpwereld haar nieuwe rol hier daadwerkelijk oppakt.
Carter legde hiermee – ironisch genoeg – een interessante kwestie bloot. Terwijl in Nederland de overheid langzaam terug treedt en het landschap steeds meer aan haar lot overlaat, is de Nederlander Henk Ovink met in zijn slipstream diverse Nederlandse advies- en ontwerpbureaus overzee bezig als verbindingsofficier, wijzend op de belangrijke rol van het ontwerp. De Nederlandse ontwerpwereld vertoont daar haar beste kunsten. Hiermee dringt de vergelijking zich op met het Nederlandse voetbal waar de beste spelers en coaches actief zijn in de buitenlandse competities, terwijl het niveau van de vaderlandse competitie zelf achteruit holt. Dreigt voor de Nederlandse ruimtelijke ordening het lot van een ‘Mickey Mouse-competitie’?
Deltaprogramma
Met het Deltaprogramma voor de boeg waarmee vele miljarden gemoeid zijn, dient zich de komende jaren een uitgelezen kans aan om dit in eigen land recht te zetten en het werken aan waterveiligheid te koppelen aan andere domeinen en belangen als ecologie, recreatie en energie. Het is daarom de hoogste tijd dat top-ambtenaar Ovink snel terugkeert naar Nederland om het belang van onze ruimte (als schaars goed) en van ruimtelijke kwaliteit in de breedste zin van het woord onder de aandacht te brengen van onze beleidsmakers en politici opdat hij in eigen land met dezelfde passie en doeltreffendheid zijn rol als liaison officer inneemt tussen ontwerpwereld, samenleving en beleidsmakers en politiek.
—
Foto boven: Shaun Donovan, tot voor kort United States Secretary of Housing and Urban Development, spreekt het publiek toe tijdens de opening van de IABR (foto: RUIMTEVOLK)
Hank van Tilborg Senior landschapsarchitect/projectleider H+N+S, Vakredacteur tijdschrift BlauweKamer
Hank van Tilborg, tuin- en landschapsarchitect BNT, is als senior landschapsarchitect/projectleider werkzaam bij H+N+S Landschapsarchitecten, waar hij vanaf 2011 ook partner lid van de directie is. Zijn expertise ligt op het vlak van de conceptuele visie- en planvorming en de doorwerking daarvan in het concrete landschapsarchitectonische ontwerp. Hank is verder lid van de redactie van BLAUWE KAMER, tijdschrift voor landschapsarchitectuur en stedenbouw, en is daarnaast met regelmaat actief in het landschapsarchitectuuronderwijs aan de Academies van Bouwkunst te Amsterdam en Rotterdam.
