Innovatie wil niet altijd zeggen dat je iets heel nieuws hoeft te bedenken. Soms is de kunst om voor iets bestaands een nieuwe toepassing te vinden. Dat deden ze in de Colombiaanse stad Medellin. Een kabelbaan en roltrap moet de ruimtelijke kloof tussen arm en rijk overbruggen.
Een kabelbaan kan net zo goed bewoners naar hun huis als wintersporttoeristen naar de sneeuw vervoeren. En een roltrap brengt niet alleen shopgrage dames in het winkelcentrum van Chanel naar Louis Vuitton maar ook de armste bewoners van de stad naar hun eenvoudige onderkomen tegen de berghelling. Met de twee kabelbanen, waarvan de eerste in 2004 in gebruik werd genomen, en de openlucht roltrap, die in 2012 officieel werd geopend, hebben opeenvolgende burgemeesters in Medellin internationaal naam gemaakt. Onlangs nog mocht Medellin gastheer zijn op het World Urban Forum, waar duizenden bezoekers van de gelegenheid gebruik maakten om een ritje in de kabelbaan of op de roltrap te maken.
Scepsis
Inmiddels worden echter ook de stemmen van de criticasters steeds luider. Wat hebben deze innovatieve transportvormen nu concreet opgeleverd? Medellin is nog steeds de stad met de grootste inkomensverschillen in Colombia. Uit diverse studies blijkt dat de economische impact verwaarloosbaar is. Alleen in de directe omgeving van de stations van de kabelbaan is iets meer bedrijvigheid ontstaan. Bovendien zijn zowel de kabelbaan als de roltrap niet echt vormen van massatransport en kun je vraagtekens zetten of de opbrengsten wel opwegen tegen de kosten. De roltrap kostte zo’n $5,5 miljoen en de kabelbanen kostten ieder zo’n $15 miljoen per kilometer.
Openlucht roltrap in Comuna 13 is een impuls voor levenskwaliteit (foto: Letty Reimerink)
De critici hebben een punt. Tegelijkertijd is ook heel goed zichtbaar welke positieve effecten de kabelbaan en vooral ook de roltrap wél hebben gehad. Wijken, die tot enkele jaren geleden zowel letterlijk als figuurlijk van de stad waren afgesneden, horen er opeens weer bij. De bewoners worden voor het eerst gezien als volwaardige burgers. Ze tellen weer mee. Er wordt in ze geïnvesteerd. Medellin maakte daarin radicale keuzes. Het meeste geld ging naar de armste wijken. Niet alleen in de vorm van nieuwe vervoersvormen, maar ook door te investeren in openbare ruimten, bibliotheken, scholen, ondersteuning van kleine ondernemers en allerlei sociale projecten, vooral gericht op jongeren om te voorkomen dat ze de makkelijke weg van de criminaliteit verkiezen.
Kabelbaan in Santo Domingo brengt nu ook toeristen de wijk in (foto: Letty Reimerink)
Kosten-batenanalyse
Het is nog te vroeg om echt te juichen en de meest fundamentele problemen van werkeloosheid, criminaliteit en illegaliteit zijn niet van vandaag op morgen verdwenen. Er is meer nodig om de mensen economisch vooruit te helpen jongeren weg te houden van de verlokkingen van het snelle geld. Tegelijkertijd heb ik met eigen ogen gezien hoe trots de bewoners zijn die rond de roltrap wonen. Ze noemen het een ‘cadeau’ en zelfs een ‘uitvinding van God’. Economisch zijn ze er niet op vooruit gegaan, maar hun kwaliteit van leven is wel verbeterd. Zelf praten ze openhartige over de zware tijden in het verleden en ze zeggen letterlijk: ‘Maar we zijn er nog.’ Ze voelen zich weer veilig, komen vaker hun huis uit en zien de wijk op veel plaatsen veranderen. Voor het eerst komen er mensen uit andere delen van de stad en zelfs andere delen van de wereld naar hun wijk, een wijk waar vroeger niemand durfde te komen. Vol trots laten ze de kabelbaan of de spectaculaire roltrap zien. Ze verdienen geen cent meer dan eerst, maar ze hebben hun waardigheid weer terug. Kun je de waarde daarvan wel in een kosten-batenanalyse uitrukken?
Trots
In Nederland – natuurlijk niet te vergelijken met Colombia – wint de discussie over de gedeelde stad en de toenemende fysieke kloof tussen arm en rijk ook steeds meer terrein. Ook jongeren uit de Amsterdamse tuinsteden komen nauwelijks hun wijk uit en de A10 is een haast onneembare gevoelsmatige barrière. Misschien kunnen wij op onze beurt nu wel iets leren van Colombia. Wellicht komt de kabelbaan uit Zwitserland via Colombia terug in Amsterdam en zweven jongeren uit de westelijke tuinsteden straks samen met nieuwsgierige toeristen, architecten en stedenbouwkundigen van over de hele wereld boven de A10 en laten ze met trots hun wijk zien.
—
Beeld boven: Kabelbaan in Santo Domingo (foto: Letty Reimerink)
Letty Reimerink Freelance publicist en (stads)psycholoog
Letty Reimerink is (stads)psycholoog, freelance publicist, tekstschrijver en moderator. Zij schrijft vanuit het menselijke perspectief over thema's rond migratie, metropool en mondialisering, onder meer voor Building Business en tegenwoordig voor Citiscope. In Colombia deed zij onderzoek naar de sociaal-economische impact van een openluchtroltrap in een arme wijk. Daarnaast treedt zij op als gespreksleider en extern procesbegeleider bij participatietrajecten.
