De PrintingCity

Niet “Das Kapital” (1867) van Karl Marx maar “De Derde Golf” (1980) van Alvin Toffler is mijn inspiratiebron. Ver zijn tijd vooruit voorspelde Alvin Toffler dat productie en consumptie weer bij elkaar komen. Hij noemde dit “Prosumptie”, waarmee hij de vervreemding tussen productie en consumptie ophief. Hoezeer begint dit waar te worden!

Nieuw verdienmodel
Ons land surft op De Derde Golf naar een nieuw verdienmodel. Doen we dat goed en blijven we op de surfplank staan, dan staat ons als beloning nieuwe welvaart te wachten. Die welvaart hoeft zich daarbij niet in de Randstad te concentreren maar kan zich in alle hoeken en gaten van het land manifesteren, zelfs krimpgebieden kunnen er van profiteren.

De stuwende kracht is de terugkeer van de productie naar ons land. Moet je je voorstellen: ons land importeerde in 2011 voor een bedrag van €30 miljard uit China. Een deel daarvan is productie die Nederlandse bedrijven juist in China laten verrichten. De reden daarvan is helder: de lage loonkosten die opwegen tegen de importkosten. Stel dat een deel van dat bedrag niet in China maar in ons eigen land wordt geïnvesteerd. Dat geeft een enorme impuls aan de economie van onze steden en dorpen. Want anders dan ten tijde van de tweede industriële revolutie, waarin de productie zich op grote industrieterreinen afspeelde, zal de productie ‘bij-de-hand’ zijn. Oude producenten keren weliswaar terug, maar het zijn juist de nieuwe producenten die van ons land een ‘bij-de-hand’-economie zullen gaan maken. Die nieuwe producenten zullen niet de CEO’s van grote bedrijven zijn. De nieuwe producenten zijn de consumenten: wij!  Dat dit ook echt staat te gebeuren heeft alles te maken met het uitbreken van de derde industriële revolutie, die onderdeel uitmaakt van de Derde Golf.

Bij-de-hand
Als nieuw waardebegrip introduceer ik de ‘bij-de-hand’-omgeving. De waarde van dit begrip stoelt op drie betekenissen. Handig in de zin van ‘slim, smart, kennisintensief, gewiekst’ is er een die zeer van toepassing is. Maar een goede tweede, die alles te maken heeft met de derde industriële revolutie, is de betekenis van ‘onder handbereik’. De maatschappelijke waarde van de derde industriële revolutie is dat ‘het lokale’ weer mogelijk wordt. De vervreemding van het lokale begon met de eerste industriële revolutie, de tweede ging globaal, maar het is de derde die de verbinding legt tussen globaal en lokaal. Stadslandbouw, de opkomst van de civic society en de circulaire economie zijn evenzovele uitingen hiervan.

Een van de aan de Derde Golf verbonden technologieën is die van digital manufacturing, digitaal aangestuurde processen om de industrie rondom additive manufacturing te vergemakkelijken. Additive manufacturing is het laag voor laag opbouwen van een product vanaf een digitaal bestand. Het gaat om de 3D-keten van 3D-design, 3D-scanning en 3D-Printing. Het is vooral deze technologie die de productie weer terugbrengt, bij-de-hand maakt middenin de stad. Dit is de derde betekenis van ‘bij-de-hand’, namelijk dat niet alleen globaal en lokaal weer verbonden worden, maar dat ook kennis en kunde, denken en doen, en ontwerpen en productie weer bij elkaar komen. We zijn in staat zelf onze eigen vraag te ontwerpen en te produceren. Ik kan mijn eigen maatpak ontwerpen en maken. We gaan beleven dat de fabricage en productie weer terug komen in de stad, gewoon in onze eigen omgeving!

Dit noem ik de ‘bij-de-hand’-omgeving. Dit is een omgeving waar we onze wensen kunnen waarmaken, desgewenst als (co-)producent; waar we snel de verbindingen kunnen leggen met anderen, sociaal vitaal en interactief blijven en kunnen schakelen tussen netwerken en communities op verschillende schaalniveaus; waar we op maat bediend worden of zelf ons eigen maatwerk produceren; waar we niet langer in een monotoon maar daarentegen zeer gemengd gebied kunnen leven en waar we gebruik kunnen maken van gebouwen en publieke ruimten die veel verfijnder (kleinschalig, hybride, adaptief) zijn dan we toe nu toe gewend zijn.

Het nieuwe kapitaal
De ‘bij-de-hand’-omgeving is het nieuwe kapitaal om steden en dorpen vitaal te maken. De ruimtelijk-fysieke vorm waarin dit kapitaal zich zal manifesteren, zal veelzijdig zijn en zich bewegen op verschillende schaalniveaus en in min of meer ge(de)concentreerde mate.

Er gaat een gedifferentieerd productiemilieu in de stad ontstaan. Dit milieu strekt zich uit van stadsfabrieken via in 3D gespecialiseerde winkels en drukkerijen tot achter de voordeur van het eigen huis. De fablabs van onderwijsinstellingen ontwikkelen zich tot open sources, een soort prosumptiehuis, waar je als gebruiker gewoon even naar binnen kunt wippen. Service zal daar worden aangeboden om je bij productie te helpen.

Foto’s in beeld van Carol Hol

Hier ligt ook een kans voor design- en andere ontwerpbureaus. Zij kunnen hun 3D-diensten vermarkten en aanbieden aan hun buren of ondernemers uit de wijk. Waar zpp’ers nu al hun kantoor aan huis hebben, ondersteund door een 2D-printer naast het bureau, zal het niet zolang meer duren dat daarnaast – of in de garage, berging of schuur – een 3D-printer voor persoonlijk en/of gemeenschappelijk gebruik komt te staan.

Het gebruikelijke vestigingsmilieu gaat veranderen. Bedrijven, bewoners en bezoekers zullen steeds meer kiezen voor steden die zich als een PrintingCity ontwikkelen en gedragen.

—

Lees verder: meer over de PrintingCity is terug te vinden op de website van Concire www.concire.nl  in het essay “Olli in the city, the experience of urban digital manifacturing”, april 2013.

Foto boven: Judith Lekkerkerker