WoON2012 roept vooral vragen op

11 april liep ik rond op het WoON-congres in het ADO-stadion. Hier werden de uitkomsten uit het nieuwe WoON2012 gepresenteerd. Uit de sfeer en de reacties proef je dat dit als een feest van de sociale volkshuisvesting wordt gezien. Het is toch een ‘verworvenheid’ dat we periodiek in Nederland zo omvangrijk de woningmarkt in beeld brengen. Het onderzoek spreekt van ‘een mijlpaal’.  “Al circa 50 jaar wordt nu periodiek het wonen in Nederland in beeld gebracht. Dat tekent het maatschappelijke belang van wonen.”

De zelfgenoegzaamheid met het fenomeen WoON dreigt over te slaan op de interpretatie van de uitkomsten. Minister Blok lanceerde namelijk met al te veel overtuiging de bevindingen uit het onderzoek. De verhuisgeneigdheid is historisch hoog, de scheefheid neemt af en er liggen veel kansen voor beleggers om duurdere huurwoningen te bouwen. Met dezelfde stelligheid werd slechts drie jaar terug bij de presentatie van het WoON2009 beweerd dat de crisis slechts beperkt van invloed was op de verhuiswensen van mensen. Kopen van een woning was onverminderd populair.

Mijn haren gaan recht overeind staan (en dat is lastig met krullen) als er dit soort absolute conclusies aan onderzoek worden opgehangen. Het leidt namelijk tot verwijdering tussen believers en non-believers. Dat proef je ook tijdens het congres. Er zijn mensen die er plichtmatig komen, maar zo’n onderzoek niets vinden en je hebt mensen die zich smaakvol tegoed doen aan de uitkomsten. Deze verwijdering draagt niet bij aan een nuttig gebruik van het onderzoek.

‘Gelukkig’ roept het onderzoek meer vragen op dan dat het antwoorden geeft. Zo maar een greep uit die vragen waar je nog wel wat van kunt vinden:

• Tussen 2009 en 2012 is het aantal huishoudens met 200.000 gegroeid, terwijl het aantal woningen met 140.000 toenam. Het verschil van 60.000 zijn huishoudens die op kamers, bij familie, etc. zijn terechtgekomen. Mogen we hieruit opmaken dat we ons wel redden als er minder gebouwd wordt? Of ontstaat een markt in (tijdelijke) huisvestingsvarianten?
• Schrijnend is te constateren dat jonge huurders en kopers bijna 50% van hun inkomen aan wonen besteden. En dat percentage groeit. Is dit de voorbode van nieuwe armoede?
• Onder andere het nieuwe toewijzingsbeleid van het rijk (minimaal 90% toewijzen aan de sociale doelgroep) zou een bijdrage geleverd hebben aan vermindering van de goedkope scheefheid met liefst 12%. Maar laten we reëel zijn: daarvoor is de maatregel van te recente datum? Is dit dus geslaagd beleid om scheefwonen tegen te gaan? Of is het vooral een signaal dat we met de huidige inkomensdaling vooral heel voorzichtig moeten zijn met een al te eenzijdige focus op het bestrijden van scheefheid; zeker nu de werkloosheid groeit?
• Nog zo’n feit: in Groningen en Friesland is het tekort in de geliberaliseerde huursector relatief groot. Terwijl als ik beleggers spreek Groningen en Friesland niet hun eerste investeringswens is. Hebben zij ongelijk?

En deze lijst met vragen is niet compleet. En overal kun je de cynische discussie voeren over de ‘waarheid’ van de uitkomsten. Zinloos in deze tijd waarin door onzekerheden de interpretatie moeilijker is dan ooit. Een goede duiding red je ook niet in één dag WoON-congres over de algemene landelijke trends onder leiding van slimme onderzoekers en hoogleraren. Een zinvolle interpretatie komt door het gesprek op lokaal niveau met mensen in de praktijk: wethouders, corporatiedirecteuren, projectleiders, huurders en woningeigenaren. Dat gesprek ontstaat niet door antwoorden, maar vanuit vragen. Laten we elkaar die vragen stellen met het WoON in de hand. En zo voorkomen we dat we over 3 jaar opnieuw een feest vieren zonder dat we zinnige zaken hebben gedaan met dit waardevolle basismateriaal…. Denk je vast mee over de vier genoemde punten?

Bram Klouwen Algemeen directeur Companen

Over de auteur

Bram Klouwen is algemeen directeur van Companen.