Aan het eind van mijn straat in Amsterdam-Zuid is een pleintje. Op dat plein drie perkjes met gras erop, daar omheen winkeltjes en terrasjes. Best gezellig, knus, tikje tuttig, niks mis mee. Op zonnige dagen zitten mensen met kleine kinderen op een picknickkleedje op dat gras; ontmoetingsplek bij uitstek.
Na de zomervakantie staat er om een van de drie grasperkjes een hek afgeplakt met zwart folie. Verder niks, geen informatiebordje, geen tekst, niks. Was er gif in de grond gevonden of onderzocht de forensische dienst een lijk? Geen idee. Weer een paar dagen later is het zwarte plastic weg. Er staan busjes en mannen in overalls zijn iets aan het bouwen. Ik stap van mijn fiets en vraag wat dit wordt. ‘Weet ik ook niet mevrouw’, zegt de een. ‘Een speeltoestel’, zegt de ander. Nou dat lijkt me eigenlijk best een leuk idee.
Beetje vreemd
Het speeltoestel groeit gestaag. Het ziet er wat vreemd uit: bordeauxrode buizen, oranje uitsteeksels in de vorm van bloembladen. Ik sta stil om het te bekijken. Voorbijgangers vinden het lelijk, ik geef het ding het voordeel van de twijfel: als kinderen erop gaan spelen dan zal het wel deugen. Een man komt aanlopen, geeft me een formulier en zegt ‘U kunt hier tekenen’. Hoezo? Tegen dit speeltoestel. Mensen die aan het plein wonen vinden het niks, zeggen niet geïnformeerd te zijn, denken dat het een lawaaierige plek met hangjongeren wordt. Ik teken niet, en volg het project met steeds grotere belangstelling.
Het blijkt een MVO-project te zijn van Holland Casino, dat in elke stad waar het een vestiging heeft een ‘playground’ wil installeren: een speelse ontmoetingsplek voor buurtbewoners. In overleg met gemeente en stadsdeel is in Amsterdam deze plek gevonden. Het stadsdeel heeft het officiële vergunningentraject ingezet, Holland Casino nam de communicatie met omwonenden voor zijn rekening.
En daar ging het mis: medewerkers van Holland Casino hebben persoonlijk brieven in de buurt verspreid, maar veel bewoners zeggen dat ze die niet hebben ontvangen. Misschien hebben ze de brief niet als omgevingscommunicatie herkend, maar dachten ze dat het reclame was en hebben ze de brief regelrecht in de oudpapierbak gekieperd. Bij de bakker aan het pleintje heeft naar het schijnt een maquette gestaan (zelf heb ik die nooit gezien, er zijn wel meer bakkers in de buurt), maar dat was op basis van een schets, het echte bouwsel werd toch wel erg anders. Er schijnen bewoners en ondernemers bij het voortraject betrokken te zijn, maar de tegenstanders riepen uiteindelijk harder via twitter, een website en de lokale tv.
Niet gewaardeerd
En dus werd na een ingelaste informatieavond besloten de feestelijke opening – met Willeke Alberti – af te gelasten. Op het hek kwam een brief van Holland Casino, waarin het aangeeft dat ze vanuit maatschappelijke betrokkenheid een cadeau aan de buurt hadden willen geven, maar dat dit kennelijk niet gewaardeerd is. Ze beloven het inmiddels half afgeronde speeltuig snel weer weg te halen. Holland Casino gaat intern in beraad wat hier mis is gegaan. De tegenstanders complimenteren hen via twitter voor het moedige besluit.
Maar dan: tijdens de braderie op een zonnige najaarsdag, op het tijdstip van de afgelaste opening, maken ouders met kinderen de hekken open. Ze klimmen op de buizen, schommelen heen en weer op wiebeldingen. De politie probeert ze nog tegen te houden, het ding is niet af en dus gevaarlijk, maar de keurige ouders uit Amsterdam-Zuid zijn niet te houden. Ze nemen een roseetje en kijken trots naar hun klimmende grut. Ik verwacht bijna een tegenactie: ‘Mevrouw u kunt hier tekenen, om de playground te behouden’. Maar zover is het niet gekomen. Inmiddels is het bouwsel verwijderd en het gras weer uitgerold op het plantsoen. Het stadsdeel heeft een brief in de buurt verspreid: het plantsoen wordt in oude staat hersteld.
In de bek kijken
Wat ging er mis? Ik kijk dit gegeven paard eens wat dieper in de bek. Ten eerste is dit project duidelijk aanbodgestuurd. Niemand in deze buurt heeft gevraagd om een plek om elkaar op speelse wijze te ontmoeten; die was er eigenlijk al op het grasveldje. Holland Casino had er behoefte aan om iets te geven, maar heeft verzuimd om te vragen wat er op het verlanglijstje stond. Er is alleen gevraagd ‘vind je dit leuk’? En dan ook nog aan slechts een deel van de ontvangers. Waarom werd trouwens deze buurt uitverkoren voor het MVO-cadeau? Ik ken plekken in Amsterdam waar veel meer behoefte is aan een positieve impuls.
Vooral in de informatie en communicatie hebben het stadsdeel en Holland Casino steken laten vallen. Het stadsdeel heeft het cadeau geaccepteerd. ‘Ik vond en vind dit een sympathiek initiatief’, schrijft de portefeuillehouder. Dat Holland Casino de communicatie met omwonenden op zich nam, kwam hem waarschijnlijk goed uit. Voor bewoners was Holland Casino geen vanzelfsprekende communicatiepartner over de inrichting van de openbare ruimte. Holland Casino is er in het voortraject kennelijk niet in geslaagd een representatieve groep bewoners te betrekken, dat blijkt wel uit de protestactie toen alles al in kannen en kruiken leek. Bovendien gaf de schets van het kunstwerk/speeltuig die bij de bakker werd getoond, geen realistisch beeld. Logisch dat omwonenden die in eerste instantie positief waren, schrokken toen de uitwerking anders bleek. Hier miste duidelijk een tussenstap in de informatiestroom.
Al met al heeft dit project veel tijd, geld en energie gekost. Op het pleintje in Amsterdam-Zuid is dit waarschijnlijk snel vergeten nu de graszoden weer zijn uitgerold. Voor bedrijven die zich met MVO willen onderscheiden en overheden die in de prijzen vallen, is dit voorval hopelijk een les hoe het niet moet.
Christine van Eerd Zelfstandig tekstschrijver
Christine van Eerd studeerde geschiedenis in Amsterdam. Vanaf 2003 heeft zij haar eigen tekstbureau. Ze schrijft over het brede gebied van maatschappelijke en stedelijke vernieuwing. Voor RUIMTEVOLK schrijft ze over middelgrote steden en energietransitie.
