In de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte krijgen de provincies een sleutelrol toebedeeld als regionale gebiedsregisseur. Werken bij de provincie wordt complexer, maar ook uitdagender.
Door de invoering van de nieuwe Wet ruimtelijke ordening (WRO) op 1 juli 2008 kregen de provincies al een andere rol in de ruimtelijke ordening. Zo hoeven zij bestemmingplannen niet meer goed te keuren. En nu ook nog flink bezuinigd wordt, kan de provincie minder sturen met subsidies of andere financiële prikkels. Wat betekent deze nieuwe rol voor de provincie? We zetten de belangrijkste uitdagingen op een rij.
Regionale expertise
Als een provincie toch invloed wil hebben op een bestemmingsplan zal zij op tijd bij de gemeente aan tafel moeten zitten. Niet voorschrijven en toetsen, maar meedenken en stimuleren. De provincie moet echter wel wat meebrengen, anders nodigt een gemeente haar niet uit. Kennis over regionale ontwikkelingen en samenwerking is zo’n meerwaarde. De provincie is dé partij met de regionale scope en kennis over regionale ontwikkelingen, zoals bedrijventerreinen en de woningmarkt.
Belangen
De grote vraag is of een provincie wel invloed moet wíllen hebben op het beleid van de gemeente. Zoals Co Verdaas – gedeputeerde van de provincie Gelderland – zegt, moet de provincie zich alleen bemoeien met gemeenten als dit het provinciale belang betreft. Soms betekent dat vroeg meedenken, maar het kan ook inhouden dat er fors moet worden ingegrepen.
De provincie Gelderland heeft bijvoorbeeld uit regionaal belang voor de woningmarkt scherpe zienswijzen ingediend op een bestemmingsplan voor een uitbreidingsplan in de gemeente Druten. Ook neemt deze provincie vaak zelf het initiatief om iets van de grond te krijgen door het opstellen van een inpassingsplan. Als provincie moet je soms dus loslaten, vaak aan de zijlijn stimuleren, maar ook af en toe een planologisch instrument ter hand nemen. Voor de nieuwe rol als regionale gebiedsregisseur is geen generieke invulling te geven.
Naar buiten
Buiten, daar liggen de ruimtelijke opgaven. De aanpak van de provincie hangt af van wat de regio nodig heeft. Als regionaal gebiedsregisseur is het belangrijk om ambities uit het gebied te benoemen, uit te dragen en te verbinden. Het gaat dus niet altijd om de ambitie van de provincie, maar met name om het stimuleren en verbinden van ambities van andere partijen, kansen zien op regionale schaal en andere, nieuwe partijen uitnodigen om die kansen te verzilveren.
Een voorbeeld hiervan is te vinden in het project Hof van Delfland, de ontwikkeling van een metropolitaan park tussen Den Haag en Rotterdam. Hier organiseert de provincie Zuid-Holland gebiedsconferenties om te horen wat er leeft, om partijen te verbinden en om gezamenlijk invulling te geven aan het gebied. De provincie heeft er de rol van verbindingsofficier.
Partijen
Openstaan voor initiatieven van anderen vraagt erom dat een plan niet helemaal is uitgewerkt. Een flexibel kader of plan geeft duidelijkheid, maar ook ruimte aan andere partijen. Zo is in het project Deltanatuur – de ontwikkeling van natuur ten zuiden van Rotterdam – een groot plangebied vastgesteld waar op regionale schaal een flexibel kader is opgesteld. Binnen dit kader hebben partijen de kans om locaties te ontwikkelen.
De nieuwe rol van de provincie maakt het werken bij deze organisatie misschien complexer, maar ook uitdagender. ‘Blauwdruk denken en -werken’ is passé. Betrokken ambtenaren moeten gebiedsgericht denken en uit hun sectorale hokje te voorschijn komen. De uitspraak: “daar ga ik niet over, maar mijn collega”, kan niet meer, het gaat om mentaal eigenaarschap. De provincie functioneert steeds meer in netwerken, zowel binnen als buiten de organisatie. Bij deze werkgever van het jaar liggen de kansen om nieuwe werkwijzen uit te proberen en te ontdekken wat werkt!
—
Foto boven: Provincie Zeeland, foto: Mystic Mabel
Brechtje van Boxmeer Adviseur energietransitie
Brechtje is senior adviseur en procesmanager. Ze heeft, onder meer als senior projectmanager bij Procap, ruime ervaring opgedaan in regionale en binnenstedelijke gebiedsontwikkeling, stedelijke herstructurering, herontwikkeling van monumenten en regionale samenwerkingsverbanden. Bij RUIMTEVOLK werkt Brechtje onder meer aan opgaven rond de energietransitie en pilots voor de omgevingsvisies.
Iris Vliegenberg Adviseur en projectmanager bij Procap
Iris Vliegenberg is adviseur en projectmanager bij Procap.