Terwijl de woningmarkt nagenoeg stil staat, zijn de sleutelpartijen die sturing zouden moeten geven de weg kwijt. Het lijkt soms net een slecht toneelstuk waar geen touw aan vast is te knopen. Er is niemand die de weifelende consument bij de hand neemt, niemand die huurders en kopers vertrouwen geeft in de nabije toekomst. De stortvloed aan plannen en ideeën is vaak na een dag al verouderd. Een breed gedragen visie welke kant het op moet om de woningmarkt uit het slop te trekken ontbreekt. Het is tijd voor een Akkoord van Wassenaar* voor de Woningmarkt.
Financiële ruimte
De verlaging van de overdrachtsbelasting, herinnert u zich ‘m nog? Twee maanden geleden werd hij als de heilige graal aangekondigd om de woningmarkt in beweging te krijgen. Of: wie heeft de woonvisie van Minister Donner gelezen? De visie kwam uit in de schaduw van de tijdelijke belastingverlaging. De eerste maand na de verlaging waren de signalen inderdaad positief. Volgens makelaars was er een stijging van zowel het aantal geïnteresseerde kopers, als van daadwerkelijke transacties. Amper twee maanden later is het effect opgedroogd. Als er nog berichten verschijnen over de verlaging van de overdrachtsbelasting dan gaat dat over consumenten die zich gedupeerd voelen omdat ze net een huis hadden gekocht voor de ingangsdatum.
Tegelijkertijd hebben potentiele kopers uit de middeninkomens sinds deze zomer bijna 10% mindere hypotheekruimte. Vooral de verlaging van de maximale hypotheekgarantie van € 350.000 naar € 265.000 hakt erin. Een goede maatregel, maar op het verkeerde moment, zo stelt Peter Boelhouwer van de TU Delft. De kredietcrisis heeft tot verschillende maatregelen geleid om consument en banken te beschermen tegen hoge risico’s. De inperking van de financiële ruimte is zo’n maatregel die geleidelijk had moeten worden ingevoerd, of op een moment dat de woningmarkt weer in de lift zat. De timing deze zomer kon bijna niet ongunstiger. De gelijktijdige verlaging van de overdrachtsbelasting en de verlaging van de financieringsruimte heffen elkaar op. De consument schiet er netto niets bij op. En zonder actieve consumenten komt de woningmarkt niet in beweging.
Akkoord van Wassenaar
De afgelopen maanden zijn een voorbeeld van gebrek aan regie op de woningmarkt. De ongelukkige timing van de maatregelen, een krachteloze woonvisie, en het gebrek aan vertrouwen van de woonconsument: een belangrijke oorzaak is de afwezigheid van eensgezindheid tussen partijen. De woningmarkt is een slecht toneelstuk: iedereen roept door elkaar heen, heeft geen oog voor de maatregelen van een ander, en kijkt vooral niet verder dan het eigen belang. Het gevolg is dat de informatie en maatregelen die over de markt worden heen gestort geen effect sorteren. Want wie weet of een groots aangekondigd plan of maatregel dit keer wel effect heeft?
Het is een rotwoord, maar waar de woningmarkt behoefte aan heeft is een regisseur: een organisatie of persoon die alle partijen bij de hand neemt om gezamenlijk tot de goede acties te komen. Wat Nederland nodig heeft, is een Akkoord van Wassenaar* voor de woningmarkt. Net als in de Sociaal Economische Raad zou er een organisatie moeten komen waarin de belangrijkste spelers op de woningmarkt bij elkaar zitten: huurders en kopersverenigingen, banken, ontwikkelaars, overheid, makelaars en nog een paar. Er is geen ruimte meer voor heilige huisjes, taboes zijn er om doorbroken te worden. Laat partijen maar eens komen met voorstellen in elkaars vaarwater. Ik ben wel benieuwd naar de ideeën van de bankensector voor het afschaffen van de hypotheekrenteaftrek. Of laat huizenbezitters zich maar eens uitspreken over de toegevoegde waarde van makelaars in plaats van af te geven op snelle scooters en mooie praatjes.
De huidige stilstand op de woningmarkt is geen economisch probleem, het is een kopersstaking van consumenten die duidelijkheid willen over de waarde van hun huizen. Zolang zij niet worden gerust gesteld en duidelijke informatie krijgen, blijft het sukkelen. Een Woon-Akkoord van Wassenaar van alle belangrijke partijen op de woningmarkt kan helpen om de gewenste rust en duidelijkheid te geven.
—
* In 1982 werd de impasse op de arbeidsmarkt doorbroken door een breed gedragen akkoord van werkgevers, werknemers en de overheid