Hoe New York haar ziel verloor

Aan de opwaardering van buurten zit een keerzijde. En die gaat Sharon Zukin aan het hart. De afgelopen 30 jaar zag zij New York haar ziel verliezen. Gebukt onder stijgende huurprijzen moesten families gedwongen hun buurt verlaten. In haar nieuwste boek ‘Naked City – The death and life of authentic urban places’ probeert Zukin deze processen te begrijpen en te agenderen.  Zukin koos bewust voor een vleugje Jane Jacobs om aansluiting te vinden bij het actuele politieke debat in haar stad. Zukin wil namelijk verandering.

New Yorkers zien de laatste buurtjes zonder hoogbouw en met redelijke huurprijzen langzaam veranderen in hippe stadswijken met identiteitsloze winkelketens en dure boetiekjes. In New York zijn dit private ontwikkelingen die niet worden gepland, maar – met name onder de huidige burgemeester – wel door regelgeving worden gefaciliteerd. Hierdoor veranderen de sociale en culturele kenmerken van de buurt en voelen langdurige bewoners zich er niet langer thuis. Het hele karakter van de stad verandert. Vaak zijn deze verbeteringen wenselijk, maar ze maken het leven in de stad ook duurder en minder gevarieerd. Zukin gaan deze veranderingen aan het hart en maakt zich sterk voor een eerlijker stedelijke politiek.

SoHo, NY (foto: dougtone / Doug Kerr)

Ter illustratie beschrijft zij de dood en leven van Tony’s bakkerij in SoHo (zie foto boven artikel). Deze lokale bakker was een geliefde plek voor veel buurtbewoners. Authentieke Italiaanse broden pronken in de etalage van Tony; een hartverwarmend persoon die de familiebakkerij met hart en ziel draaiende hield. Maar niets duurt eeuwig. Door stijgende huurprijzen moest ook Tony het toneel verlaten en trok een café in het pand. Dit café maakte slim gebruik van Tony’s authenticiteit en liet het exterieur van de bakkerij intact, inclusief die authentieke Italiaanse broden. Later werd het café vervangen door een nog hippere muffinzaak. Dit maal waren de broden verdwenen. De dood en leven van Tony’s bakkerij leeft in de buurt. De één prijst de opvolgers voor het in standhouden van Tony’s authentieke gevel, de ander veroordeelt dit juist tot een oppervlakkige façade. Wat is nu authentiek? Voor Zukin is het vooral Tony’s persoonlijkheid.

Kritiek
Zukin heeft veel kritiek te verduren gekregen over haar keuze om authenticiteit centraal te stellen in haar analyse van de stedelijke veranderingsprocessen waar zij zich om bekommert. Want steden veranderen voortdurend en authenticiteit heeft iets bevestigends en autoritairs. Het is bovendien een chaotisch concept en heeft zowel een objectieve als een subjectieve betekenis. Het betekent zowel origine als vernieuwende creativiteit. Ook werd haar verweten dat authenticiteit minder belangrijk is dan armoede en ongelijkheid. Maar dat weerhield haar niet toch voor de term te kiezen. Zukin vertelt aan RUIMTEVOLK waarom:

“I want to take ‘authenticity’ out of the world of architects and art historians and into the wider debate about the city’s soul.  Some of my friends and colleagues translate the French social theorist Henri Lefebvre’s “right to the city” into the language of ‘social justice’.  Such language is never irrelevant!  But ‘social justice’ doesn’t address people’s cultural anxieties and ambitions.  And the term tends not to reach the middle class city residents—including us, the ‘creatives’ and intellectuals whose tastes have shaped gentrification—whose support we need to keep the city socially and culturally diverse.”

Dominerende klasse
Uiteindelijk draait haar betoog dus toch grotendeels om sociaal-economische gerechtigheid, ofwel het recht op de stad. Het draait allemaal om de mensen met een keuze. Het dominerende deel van de heersende klasse, ofwel de creatieve klasse. Kiezen zij de binnenstad of de buitenwijken? Dát is bepalend. Marktpartijen gebruiken ‘authenticiteit’ als marketingstool om op deze wensen in te spelen en vastgoedprijzen op te drijven.

Zukin biedt een handreiking om het begrip authenticiteit als een krachtgevend wapen aan te grijpen voor ‘de andere helft’. De vertrekkers en verliezers. Ze hoopt dat zij authenticiteit omarmen als een tool om eigenaarschap te claimen en dat authenticiteit langdurige bewoners en nieuwkomers kan verenigen in de verdediging van een gedeelde ruimte:

“[…] it should be clear that I embrace both contradictory meanings of authenticity: both the primordially old and the creatively new.  It is impossible to defend any group’s right to the city because they have lived in a neighborhood ‘forever’.  It is morally and socially right to defend the right of new migrants to join longtime residents in making a neighborhood their home.  Terms like ‘multiculturalism’ and ‘diversity’ often divide people—but ‘authenticity’, I hope, can unite them around the defense of a common space.”

Woordkeus
Zukin is zich goed bewust van de kracht van woordkeus. Hoe communiceren we over de processen die zich manifesteren in de opwaardering van buurten? Verbetering of kapitalistische groei? Verdwijning of verplaatsing? Bewust van verlies of nostalgie? Zukin probeert de echte, de feitelijke processen bloot te leggen. Maar waarom koos Zukin dan toch voor het problematische ‘authenticiteit’? Het is een politieke keuze geweest. Omdat de restaurant- en theaterkritieken die zij leest ook dat vocabulaire gebruiken. Om mensen aan te spreken die zich daar in herkennen en daar sterk voor willen maken. Ze heeft het als een wapen gebruikt, zodat mensen het boek lezen en veranderingen mogelijk worden.

In haar boek illustreert Zukin hoe authenticiteit door de gemeenschap wordt geproduceerd, welke factoren daaraan ten grondslag liggen en hoe (on)eerlijk deze processen zijn. Door dit bloot te leggen krijgen we ook meer inzicht in de potentiële kracht van authenticiteit.  Een eerlijker manier om dit als wapen in te zetten voor ‘de andere helft’. Zukin heeft een poging gedaan. Nu wij!

—

Op 27 januari 2011 sprak de Amerikaanse sociologe Sharon Zukin over naar nieuwste Boek ‘Naked City – The death and life of authentic urban places’ in Rotterdam. RUIMTEVOLK sprak na afloop met haar.

Foto boven: Vesuvio Bakery, Soho, NY (de betreffende bakkerij) (foto: Patrick Donovan www.urbanphoto.net/blog/about/donovan/)