Het is nooit eerder gedaan. Maar zelfondernemerschap centraal stellen in een wijk kan leiden tot een metamorfose. Niet langer een projectencarrousel, geen pamperende hulp of de zachte kant van leefbaarheid, maar zelf ondernemen in coöperatieve bedrijfjes, met blijvende contacten en een eigen rendement.
Wave
Stel je eens voor dat we in een buurt die dat heel erg verdient de “wet van de inspirerende achterstand” zouden toepassen. Doe je ogen dicht en wandel in gedachte eens door de wijk die je daarvoor het meest in aanmerking vindt komen, bijvoorbeeld door Kanaleneiland, door Slotervaart of door het Oude Noorden. Buurten die meestal in het nieuws komen om wat de bewoners daar niet voor elkaar krijgen, hoe bewoners overlast veroorzaken of dat ervaren en zich daar weer tegen afzetten.
Stel je eens voor dat we daar de wave tot stand kunnen brengen, een flow in dat gebied. Gebruikmakend van de eigen kracht die heel veel bewoners wél hebben en de ondernemingszin die ze vanuit hun culturele achtergrond dichtbij hebben, starten er in dit gebied eigen bewonerscoöperaties (jawel, zoals er vroeger ook coöperatieve banken en voedselproducenten waren). De bewoners produceren zo energie vanaf hun daken in hun eigen “energy saving company” en zijn goed af. Ze starten in hun tuinen en parken, op hun balkons en daken hun eigen coöperatieve stadslandbouwbedrijf met produkten die via hun eigen buurtwinkels verspreid worden. En ze starten een eigen coöperatief uitzendbureau, zodat ze zelf verdienen aan hun arbeid waarmee hun woningen en de omgeving worden onderhouden. De gekozen thema’s komen overeen met de inzet op duurzaamheid die Ashok Bhalotra kiest met zijn denktank FEWS for more (food, energy, water and shelters).
Dit brengt duurzaamheid heel wat dichterbij. En niet alleen de ecologische duurzaamheid, maar ook sociale duurzaamheid. De eigen kracht van mensen en de communities waarin ze leven weer meer centraal stellen. Het is een grote sprong die gemaakt moet worden. Want voor sommigen in die communities is zelfmanagement al een hele opgave. En juist in die buurten wordt soms gestreefd naar zelforganisaties. De lat wordt met deze droom nóg wat hoger gelegd: bij zelfondernemerschap. Maar het kan, met wat empathische steun bij de start en wat slimme coaching die gearriveerde professionals uit de buurt kunnen geven aan deze frisse coöperatieve ondernemingen.
De verzorgingsstaat werkt in dit geval niet meer (…) de bewoners staan zélf midden in het arrangement dat door en met hen gemaakt wordt.
Voorsprong
Het brengt de wijk waar dit plaatsvindt ineens heel anders in het nieuws. Niet meer als losers, niet meer als achterstandswijk, maar als een wijk waar ineens door de wet van de inspirerende achterstand een voorsprong is genomen. Wat een trots levert dit op voor de bewoners, naast de materiële voordelen vanuit het eigen ondernemerschap behaald, door de eigen coöperatie.
Het leuke is ook een omdraaiing in het denken. De verzorgingsstaat werkt in dit geval niet meer voor deze bewoners, maar deze bewoners staan zélf midden in het arrangement dat door en met hen gemaakt wordt. Dat zal in de komende jaren op veel meer plaatsen uitgevonden moeten worden. Want de oude verzorgingsstaat heeft z’n langste tijd gehad: we hebben niet meer het geld (noodzakelijke bezuinigingen) en niet meer de mensen (krimpende arbeidsmarkt) om voor iedereen die het niet redt een hele verzorger in te zetten. Bovendien haalden we al niet genoeg resultaten (denk aan voorwoekerende problemen rond jeugdzorg, beroepsopleidingen en integratie). Dus de hoogste tijd om het over een andere boeg te gooien.
—
Dit is een korte bewerking van de Marja van der Werflezing, gehouden op 4 februari 2011 te Utrecht.
Foto boven gemaakt door Inicio