Hebt u het ook gemerkt? Haal voor haal wordt er gezaagd aan de poten van de zogeheten schaalsprong van Almere. Officieel is er niets aan de hand. Sinds 29 januari 2010 ligt er het Integraal Afsprakenkader Almere 2.0. Daarmee kreeg Almere van het Rijk definitief het groene licht voor de bouw van 60.000 woningen in de polder, waarmee het uitgroeit tot de vijfde stad van Nederland. Logisch. Uit allerlei studies blijkt dat in de Noordvleugel van de Randstad tot 2030 nog zo’n 150.000 woningen extra woningen nodig zijn. Je komt dan snel op Almere uit. Daar is nog ruimte om – goedkoop – grote aantallen woningen te bouwen.
De landelijke overheid heeft nog wel enkele voorbehouden vastgelegd in het Afsprakenkader. Zo is de financiering van toekomstige projecten “afhankelijk van besluitvorming van volgende kabinetten”. En dan zijn er de kosten van de noodzakelijk geachte IJmeer-verbinding. Volgend jaar pas wordt besloten of er een rechtstreekse tunnel of brug tussen Almere en Amsterdam komt voor al die nieuwe inwoners. De kosten voor deze extra verbinding moeten in ieder geval substantieel lager uitkomen dan de aanvankelijk begrootte 4,3 miljard euro, oftewel ruim 70.000 euro voor elke extra woning.
Moeite
Officieel is er, zoals gezegd, niets aan de hand. Een handtekening is een handtekening nietwaar. Aan het roer van de uitbreiding zit bovendien Adri Duivesteijn, een krachtig bestuurder met invloed op het Binnenhof en gevoel voor publiciteit. Zo deed hij tijdens de kabinetsformatie namens het college van Almere nog een oproep om de Schaalsprong als ‘nationaal project’ op te nemen in het regeerakkoord. Dat is niet gebeurd. Sterker nog: het huidige kabinet staat voor een majeure bezuinigingsoperatie. Langdurig uitstel van die peperdure IJmeer-verbinding is op dit moment verleidelijk. 130 Kilometer per uur toestaan op de Afsluitdijk is een stuk goedkoper dan de dagelijkse files tussen Almere en Schiphol bestrijden.
Een makeover van de oude Zaanse industriële gebieden zou de stedelijk georiënteerde bevolking veel meer aanspreken
Als het kabinet argumenten wil vinden om de aanleg voor onbepaalde tijd uit te stellen, zal dat weinig moeite kosten. Rijksbouwmeester Liesbeth van der Pol maakte vorig jaar al – enkele maanden nadat de handtekeningen onder de plannen voor Almere 2.0 waren gezet – kanttekeningen bij die groeiambities. Volgens haar kan Almere zich voorlopig beter concentreren op het beter verbeteren van de bestaande stad: liever een klein schaalsprongetje in Almere en nu vooral inzetten op woningbouw in Zaanstad. Een makeover van de oude Zaanse industriële gebieden zou de stedelijk georiënteerde bevolking veel meer aanspreken: New Jersey aan het IJ. Ook Coen Teulings vroeg zich bij de presentatie van zijn boek Stad en Land op 18 februari in de Balie hardop af – mede gelet op de concentratietendenzen die zich rond Amsterdam en andere succesvolle steden voordoet –- of die miljardeninvestering in de IJmeerlijn op dit moment wel zo’n zinnige investering is. De trend wijst een andere kant op: niet suburbaan maar stedelijk wonen wordt steeds populairder.
Duur
Terwijl Teulings vooral oog heeft voor de groeiende populariteit van de stad, gebruikt de provinciale Noord-Hollandse politici weer andere argumenten om de schaalsprong af te serveren. Bij een recent debat in het Telstarstadion in Velsen maakten VVD, CDA en PvdA duidelijk dat ze die tienduizenden woningen liever willen bouwen in de kop van Noord-Holland Noord. “Dat scheelt dan direct een dure IJmeerverbinding.” Alsof de A7 ’s morgens ook al niet volkomen vast staat. Maar het tekent een klimaat waarin het kennelijk weer loont beslechte discussies over de ruimtelijke ordening opnieuw te voeren.
Almere heeft de schaalsprong altijd terecht afhankelijk gemaakt van betere verbindingen. Het gros van de Almeerders werkt in de regio Amsterdam-Schiphol. De groeistad wordt steeds slechter bereikbaar terwijl betere infrastructuur op zich laat wachten. Eerst werd de tunnel onder het Naardermeer afgeblazen, vervolgens raakte de verbreding van de Stichtse brug van de baan en werd de verdubbeling van de Flevospoorlijn uitgesteld. Daar kwam recent nog bij dat Amstelveen besloot toch maar geen honderd miljoen euro vrij te maken voor de overkluizing van de A9. Nu is dit misschien vooral een probleem voor de Amstelveners zelf, maar de kans lijkt groot dat daardoor de geplande verbreding van de snelweg forse vertraging oploopt. Na al die tegenslag lijkt het besluit in 2012 over de IJmeer-verbinding de ultieme lakmoesproef te worden voor de levenskansen voor de schaalsprong.
—
Foto boven: Almere Pampus (foto: Nico Boink)