LET OP: DE STUDIEREIS IS HELAAS VOLGEBOEKT. BIJ VOLDOENDE INTERESSE ZAL ER EEN TWEEDE STUDIEREIS WORDEN GEORGANISEERD. GEÏNTERESSEERDEN KUNNEN ZICH INTEKENEN OP DE RESERVELIJST DOOR MIDDEL VAN HET INVULLEN VAN DIT FORMULIER OF DOOR EEN EMAIL MET CONTACTGEGEVENS TE STUREN NAAR [email protected]
Bevolkingskrimp en vergrijzing zijn enkele van de belangrijkste maatschappelijke en ruimtelijke opgaven voor de komende decennia in Nederland. De verwachting is dat vrijwel alle delen van Nederland binnenkort te maken zullen krijgen met teruglopende inwoneraantallen, en dat de maatschappelijke impact daarvan groot zal zijn. Toch lukt het ons tot op heden nog maar moeizaam het ‘groeidenken’ te verlaten en in te ruilen voor een duurzaam antwoord op dit demografische verschijnsel. In het voormalige Oost-Duitsland heeft men deze slag al moeten maken, en niet zonder succes. RUIMTEVOLK organiseert daarom een inspirerende oefening voor professionals in het ‘krimpdenken’: een unieke 3-daagse studiereis naar Berlijn, Leipzig en de IBA tentoonstelling in Dessau.
En ineens was daar krimp…
Begin jaren negentig van de vorige eeuw waren de groeiverwachtingen voor Berlijn en Leipzig ongekend. De Berlijnse groeiprognose voorspelde een groei van meer dan 300.000 inwoners. Tot 2010 zouden er minstens 350.000 woningen gebouwd moeten worden, evenals 13 miljoen vierkante meter kantoorruimte noodzakelijk was.
Maar in plaats van te groeien liepen beide steden juist leeg. De vertrekcijfers liegen er niet om; in Berlijn-Marzahn vertrekken rond de 40.000 inwoners. In Leipzig lieten meer dan 100.000 inwoners de stad achter zich, oftewel een stad zo groot als Den Bosch of Zwolle verdween. De stad is kromp van 550.000 inwoners eind jaren ’80 van de vorige eeuw tot minder dan 440.000 inwoners in 1998. En inmiddels staan er in Oost-Duitsland meer dan 1,2 miljoen woningen leeg. Rond 2010 zullen het er dubbel zo veel zijn.
Op zoek naar de lessen
De laatste jaren vertonen Berlijn en Leipzig echter weer meer positieve dynamiek en mogen beide steden zich verheugen op een toenemende populariteit. Wat is hun geheim? Wat doen de genoemde steden aan deze krimp?
Het doel van de studiereis is om de maatschappelijke en ruimtelijk gevolgen van bevolkingskrimp te ervaren en kennis en inspiratie op te doen voor de Nederlandse situatie. We zien onder andere wat de rol van de overheid, projectontwikkelaars, woningcorporaties, ondernemers en bewoners is in het ontwikkelen duurzame visies. We beschouwen krimp vanuit verschillende invalshoeken en bezoeken – onder leiding van een ervaren en deskundige Nederlandstalige planoloog en gids – bestaande wijken en nieuwe gebiedsontwikkelingen in Berlijn en Leipzig. Bovendien brengen we een bezoek aan de expositie ‘Less is Future’ in Dessau over hoe in Oost-Duitsland geprobeerd wordt de krimpverschijnselen met behulp van het IBA-programma het hoofd te bieden.
Programma (wijzigingen voorbehouden)
Woensdag 6 oktober: Berlijn
’s Ochtends vroeg vertrek van Utrecht / Amersfoort per ICE naar Berlijn, aankomst begin van de middag.
Introductie: Berlijn als creatieve stad Krimp geeft je de ruimte, maar kan een stad zoveel ruimte aan?
De creatieve industrie is een van de weinige succesvolle economieën in Berlijn. Hoe is de opkomst van de creatieve industrie te verklaren? Wat zijn haar successen, wat zijn de valkuilen? Welke (stimulerende?) rol speelt het tijdelijk gebruik (‘Zwischennutzen’) van plekken en gebouwen daarin? Wat valt daar van te leren?” Introductie door planoloog en publicist Vincent Kompier, woonachtig in Berlijn; wandeling langs interessante Zwischennutzungsplekken in Berlijn zoals ArenA/Badeschiff en RAW-gelände.
’s Avonds diner en avondprogramma
Donderdag 7 oktober: Berlijn
Krimp in naoorlogse woonwijken
Bezoek aan Marzahn/Reinickendorf; twee jaren zestig- en zeventigbuurten in oost- en west Berlijn die beiden te maken hebben met krimp; wat is het effect, wat is de aanpak? Uitleg ter plaatse van buurtmanagers, opdrachtgevers en architecten Krimp bij nieuwe gebiedsontwikkelingen Bezoek aan Rummelsburger Bucht/Alt-Stralau; ooit ontworpen als een van de Olympische dorpen voor de Spelen van 2000, maar die kwamen niet naar Berlijn. Daarna is het programma, mede door krimp drastisch omgegooid. Hoe is daarmee omgegaan? En waarom is het toch een succes te noemen? Toelichting door architecten en stadsdeel.
Krimp en de gevolgen voor de (lokale) economie;
Bezoek aan (probleemwijk) Neukölln waar Büro Zwischennutzung bemiddelt tussen leegstaande winkelruimtes van particulieren en ruimtezoekende kunstenaars en ondernemers. Wat is de meerwaarde van dit bureau? En waarom werkt hun aanpak? Wat is de betekenis en het succes van het concept van Mikrostandort?
Diner in Berlijn
Berlijn (Foto: Vincent Kompier)
Vrijdag 8 oktober: Leipzig en Dessau
Dessau: Bezoek IBA tentoonstelling Less is Future
Vertrek naar Dessau om de tentoonstelling Less is Future in het Bauhaus-gebouw te bezoeken. In 2002 is de Internationale Bau Ausstelling (IBA) Urban Redevelopment 2010 van start gegaan. Het is voor het eerst dat een hele deelstaat (Saksen-Anhalt) onderdeel is van een IBA. Bij deze IBA participeren 19 steden, die variëren in grootte van ca. 5.000 tot ca. 250.000 inwoners. De meerderheid van de steden heeft rond de 20. 000 tot 50.000 inwoners. Deze tentoonstelling laat de tussenstand van de projecten in de 19 steden zien.
Ruimtelijke planning in een geperforeerde stad
Bezoek Leipzig-Plagwitz; hoe wordt in Leipzig voorkomen dat een geperforeerde stad ontstaat, een patchwork-stad, met hier en daar succesvolle woonbuurten die in een eiland van verval liggen? Leipzig-Plagwitz is een wijk uit de Gründerzeit (1880) en heeft op zich een aantrekkelijk bouwbestand. Toch is de wijk zwaar getroffen door de leegloop. Inmiddels is het herstel langzaam gaande, maar gestaag. Hoe komt dit?
Eind van de middag: vertrek per ICE vanaf Leipzig naar Amersfoort/Utrecht. Deelnemers die langer wensen te verblijven kunnen met de bus mee terug reizen naar Berlijn.
Voor wie
De excursie wordt georganiseerd voor professionals die betrokken of geïnteresseerd zijn in de Nederlandse krimpopgave zoals het Rijk, provincies, gemeenten, woningbouwcorporaties en ontwikkelaars. Wij gaan uit van een maximale groepsgrootte van 25 personen. Belangrijk in de RUIMTEVOLK activiteiten is ook de onderlinge uitwisseling van onze ervaringen en visies ter plekke. We bediscussiëren bevindingen met elkaar en gaan na wat en waar bruikbaar zou kunnen zijn in de Nederlandse praktijk.
Kosten
De prijs van deze all inclusive 3-daagse excursie bedraagt 945 euro exclusief 19% BTW. In de prijs zijn inbegrepen:
• retour per trein van Utrecht – Berlijn en Leipzig – Utrecht (ICE 2e klas)
• verblijfkosten in een middenklasse hotel in Berlijn inclusief ontbijt op basis van eenpersoonskamer
• vervoer tijdens de excursie
• deelname aan het programma en toegang tot d
e IBA-tentoonstelling in Dessau
• deskundige toelichting door Nederlandstalige gids
• begeleiding vanuit RUIMTEVOLK
• reader
• alle lunches en diners
Wijzigingen in het programma door omstandigheden buiten ons om zijn voorbehouden. De prijs is exclusief reis- en annuleringsverzekering. Opgaven dient voor 28 augustus te gebeuren. Bij verhindering daarna zijn wij in verband met de boekingen helaas genoodzaakt de kosten in rekening te brengen. Uiteraard kunt u zich in dat geval laten vervangen door en collega. Annuleren kan voor 15 september 2010 tegen 70% van de kosten. Wanneer bij onvoldoende of onvoorziene omstandigheden de excursie geen doorgang kan vinden ontvangt u het volledige bedrag terug.
We streven naar een gemêleerd gezelschap. Bij overinschrijving behoudt RUIMTEVOLK zich het recht deelnemers te selecteren op basis van hun kennis of professionele achtergrond. Bij onvoldoende deelname houdt RUIMTEVOLK zich het recht voor de studiereis niet of op een andere datum door te laten gaan.
AANMELDEN
DE STUDIEREIS IS HELAAS VOLGEBOEKT. BIJ VOLDOENDE INTERESSE ZAL ER EEN TWEEDE STUDIEREIS WORDEN GEORGANISEERD. GEÏNTERESSEERDEN KUNNEN ZICH INTEKENEN OP DE RESERVELIJST DOOR MIDDEL VAN HET INVULLEN VAN DIT FORMULIER OF DOOR EEN EMAIL MET CONTACTGEGEVENS TE STUREN NAAR [email protected]
FOLDER