Met de verkiezingen voor de deur maakt Stemwijzer overuren. Want de Nederlandse kiezer zweeft van links naar rechts. Waar ze uiteindelijk gaat landen zal pas op 9 juni blijken. RUIMTEVOLK helpt u graag op weg en leidt u door de verkiezingsprogramma´s heen. Voor wie zijn stem vooral wil baseren op ruimtelijke thema´s hebben we even een en ander op een rij voor u gezet. Bezuinigen moeten we toch, dus in dit eerste deel gaan we in op de vraag waar we kunnen snijden.
Wie geeft het H-woord handen en voeten?
Na jarenlange afwezigheid prijkt er plotseling weer een ruimtelijk thema prominent op de politieke agenda. De woningmarkt is een verkiezingsthema. We durven het nog niet echt hardop te zeggen, dus we noemen het voorlopig nog het H-woord. Maar toch. Een taboe lijkt doorbroken. Voor RUIMTEVOLK staat de H niet voor Hypotheekrenteaftrek, maar voor Hervorming van de woningmarkt. Want met alleen maar praten over de hypotheekrenteaftrek krijg je de woningmarkt niet in beweging.
De PVV is het duidelijkst, daar blijft alles bij het oude. De partij tornt niet aan huursubsidie en hypotheekrenteaftrek. De andere partijen hebben meer woorden nodig om uit te leggen wat ze willen. De VVD houdt het op sweeping statements als het bevrijden van de woningmarkt van regelzucht en andere overheidsbemoeienis. Ze wil af van het predikaat sociale huurwoning. Om de doorstroming van de woningmarkt te bevorderen volstaat het afschaffen van de overdrachtsbelasting. Hypotheekrenteaftrek wordt niet gezien als overheidsbemoeienis en blijft bestaan.
Ook het CDA houdt voorlopig vast aan de hypotheekrenteaftrek. Daarnaast komt ze met een eigen definitie van scheefwonen. En waar de koopmarkt weinig overheidsbemoeienis te vrezen heeft, wil het CDA scheefwonen tegengaan door een nieuw, en uiterst bewerkelijk, huursysteem in te voeren.
Het Rijk bepaalt per regio de basiskwaliteit per huishoudtype en inkomensgroep en de bij deze groepen passende maximale huurlasten. Op basis hiervan wordt bepaald of je recht op korting hebt.
De PvdA kiest voor hervorming van de fiscale behandeling van het eigen huis. Maar erg resoluut gaat dat niet. Ze willen in 30 stapjes de maximale schuld voor hypotheekrenteaftrek afbouwen naar het bedrag van de dan geldende gemiddelde huizenprijs. Het maximale aftrektarief gaat daarnaast vanaf 2014 elk jaar met 1 procent omlaag tot maximaal 30 procent.
In het huurwerk wil het PvdA toe naar maatwerk. D66 heeft heel veel tekst nodig om uit te leggen wat ze exact wil met de hervorming van de woningmarkt. In het kort: Hypotheekrenteaftrek naar zijn eerlijkste vorm en huurtoeslag voor diegene die het echt nodig hebben. En dat op een heel ingewikkelde manier uitgewerkt. Opmerkelijk is wel dat D66, anders dan de linkse partijen geen maximum stelt aan de schuld waarover men de hypotheekrente aftrekt. De schuld waarover men mag aftrekken gaat alleen wel elk jaar met 3,3 procent omlaag.
GroenLinks gaat voor goed links, maakt het minder ingewikkeld en gaat voor afschaffen van de hypotheekrenteaftrek en meer rechten voor huurders. Huizenbezitters in de problemen wordt een vangnet geboden, zij mogen hun woning of hypotheek overdoen aan de overheid tegen redelijke voorwaarden voor huur of afbetaling. Dat wordt interessant, de overheid als huisbaas? De SP tenslotte is wat minder links, de hypotheekrenteaftrek wordt niet afgeschaft en zelfs gegarandeerd voor een tarief van maximaal 42 procent, wel wordt de schuld waaroven men kan aftrekken gebonden aan een maximum van €350.000.
Wie wil het Huis van Thorbecke verbouwen?
Een ander belangrijke post waarop bezuinigd kan worden, is het snijden in wat in jargon ´de bestuurlijk drukte´wordt genoemd. Snijden in het middenbestuur. Voor veel verschillende partijen is het waterschap het eerste slachtoffer. Samenvoegen met provincies is het plan van SP, CDA, PvdA en PVV. D66 en GroenLinks gaan nog een stapje verder en gaan voor het samenvoegen van provincies tot landsdelen, en als we dan toch bezig zijn, brengen we de waterschappen hier ook in onder. De VVD wil alleen de waterschapsverkiezingen afschaffen. Ook willen ze ongewenste bestuurlijke tussenlagen opheffen. Welke tussenlagen bij deze lasagna-tactiek ten onder gaan is onbekend.
Wie durft het aan om het ministerie van VROM op te heffen?
De laatste tijd zijn er al vaker geluiden te horen dat het ministerie van VROM het moeilijk heeft als zelfstandig ministerie in het brede krachtenveld van de ruimtelijke ontwikkeling. Met de enorme bezuinigingsopgave in het achterhoofd lijkt de tijd rijp om eens kritisch te kijken naar het samenvoegen van ministeries. Er is geopperd dat we naar een stuk of 8 superministeries toe moeten.
Groen Links is het duidelijkst en wil flink schrappen in het aantal ministeries. Ze kiest voor een Ministerie van Duurzaamheid en Ruimte. En geeft ook meteen een functieomschrijving: deze minister wijst de grenzen aan waarbinnen gebouwd mag worden. Ook de PVV wil EZ, Landbouw en VROM samenvoegen of zelfs opheffen. De andere partijen zijn niet zo uitgesproken. Alleen een coalitie met zowel Groen Links en de PVV betekent het einde van het ministerie van VROM. Bij elke andere coalitie is er nog hoop op overleven.
Minister van Ruimte
Mocht er onverhoopt toch een ministerie van Ruimte komen, wie is dan de gedroomde kandidaat om Minister van Ruimte te worden? Sommige partijen beschikken over gedoodverfde favorieten. De planoloog Gerd Leers, heeft niets te doen sinds zijn adieu in Maastricht als burgemeester, en lijkt al te trappelen om minister van Ruimte te worden namens het CDA. Een andere gouwe ouwe: misschien haalt de VVD Pieter Winsemius nog een keer van stal?
Ook Adri Duivesteijn lijkt wel weer toe aan een nieuwe uitdaging. Almere moet wellicht zonder hem verder als Den Haag roept? D66 heeft Gerard Schouw hoog staan op de lijst. De huidige directeur van Nicis zou het moeten kunnen. GroenLinks heeft ook nog wel wat goede paarden op stal staan, zoals Maarten van Poelgeest of Rik Grashoff. Maar misschien wordt PVV toch de grootste en claimt het met haar charmante Fleur Agema de macht op Ruimtelijke Ordening? En dan tot slot, met een links blok krijgt de SP het zwaar om de post voor ruimte te claimen, misschien dat ze met Paulus Jansen nog een potje kan blufpokeren?
Volgende week deel 2…
Jeroen Niemans
Jeroen Niemans is adviseur bij Hiemstra en De Vries.
Judith Lekkerkerker
Judith is adviseur, onderzoeker en schrijver op het gebied van stedelijke en regionale ontwikkeling.
