In IJzendijke, een dorpskern in de West Zeeuws-Vlaamse fusiegemeente Sluis, werkt de dorpsraad aan plannen om een multifunctioneel dorpscentrum te realiseren. De gemeente werkt echter niet mee. Verslag van een gesprek met André Soomers, van de burgerinitiatiefgroep ‘Accommodaties IJzendijke‘, over krimp, creatieve burgers, een stugge gemeente en gemiste kansen.
IJzendijke heeft veel moeite om de leefbaarheid op peil te houden. West Zeeuws-Vlaanderen is een krimpende regio en dat merken ze in IJzendijke ook. Veel maatschappelijke voorzieningen verdwijnen uit het dorp of krijgen geen langlopende oplossingen voor hun huisvesting aangeboden.
De gevolgen van de gemeentelijke samenvoegingen zijn duidelijk te merken. De dorpskernen in West Zeeuws-Vlaanderen zijn historisch gezien zeer zelfstandig. “De animositeit tussen de dorpen is zelfs tegenwoordig nog groot”, aldus André Soomers, van de burgerinitiatiefgroep ‘Accommodaties IJzendijke.
De Markt in IJzendijke (foto:Lidia Fourdraine)
Het merendeel van de zeventien kernen kan zich dan ook moeilijk identificeren met de naam ‘Sluis’, een voorwaarde van die kern om zich bij de laatste herindeling aan te sluiten bij de anderen. De verdeeldheid vind men tot op de dag van vandaag terug in het ambtenarenapparaat en in de raad, wat niet bevorderlijk is voor de gewenste efficiënte samenwerking, weet Soomers te melden.
De regio krimpt en de gemeente Sluis heeft een enorm grondoppervlak te besturen met steeds minder geld. Het gaat financieel zelfs zo slecht dat de gemeente onder toezicht van de provincie staat. Door de gemeentelijke samenvoegingen is het ambtelijk apparaat weliswaar gecentraliseerd, maar door een overschot aan extern ingehuurde medewerkers en een gebrek aan synergie is de slagkracht van de gemeente mager.
Het duale stelsel helpt daar niet bij; de gemeenteraad bevat weinig mensen die capabel zijn om vakkundig te besturen. Een lange termijn visie ontbreekt. Het gevolg is grote tegenstellingen, voortdurende vetes, uitgeklede compromissen, dure externe raadgevers met Randstadoplossingen, en belangengroepen die lang niet altijd het algemeen belang van de gemeente op het oog hebben.
Het gemeenschapscentrum in het dorp werd na de vuurwerkramp in Volendam meteen dichtgetimmerd. Omdat een aantal verenigingen toen op straat stonden kwam er een soort gedoogbeleid voor het gebruik van het gebouw. Maar de gemeente heeft geen visie ontwikkelt wat met dit gebouw aan te vangen, zegt Soomers. Jarenlang stond het centrum als post op de gemeentebegroting. Maar nu is het geld verdampt. Met als gevolg dat het niet meer aan de eisen van deze tijd voldoet en dat er achterstallig onderhoud is. De gemeente heeft zo‘n houding van: ‘niet zeuren en jullie mogen blij zijn met tijdelijke oplossingen en voorzieningen’, aldus Soomers.
Een voorbeeld van de frustratie van de dorpsraad is de ontwikkeling van een multifunctioneel dorpscentrum. Het idee voor dit centrum ontstond toen het openlucht zwembad in IJzendijke na een moeizame periode werd gesloten. Vijftien jaar geleden werd het zwembad geprivatiseerd. In eerste instantie werd het door de nieuwe eigenaar geëxploiteerd met subsidie van de gemeente. Toen de plannen voor een bungalowpark niet door konden gaan, werd het zwembad commercieel gezien minder aantrekkelijk. Er werd een partycentrum bij gebouwd en dat kreeg steeds vaker voorrang waardoor het zwembad niet altijd open was op de afgesproken tijden. Het onderhoud was minimaal, het bezoekersaantal liep terug en toen de gemeentesubsidie na tien jaar werd stopgezet, werd het zwembad gesloten.
Voetbal
De elders in het dorp staande gymnastiekzaal, die nog wordt gebruikt door de beide lagere scholen, is ook een illustratie voor de verwaarlozing van de voorzieningen. De gymnastiekzaal en interieur zijn beide sterk verouderd. De volleybalvereniging houdt er een gedeelte van de trainingen, maar moet voor de overige trainingen en wedstrijden uitwijken naar een sporthal in een andere kern.
De voetbalvereniging wil graag het gebrek aan de voorzieningen aanpakken. De gemeente bezit de grond van de voetbalvelden en zou het veld moeten onderhouden. Ze heeft echter geen geld om de velden te vervangen en dus is het onderhoud al jaren minimaal. De capaciteit van de velden is ook nog eens te klein.
Het advies van de gemeente is dan ook: voer een ledenstop in en ga op het veld van een naburig dorp voetballen. Maar zo eenvoudig is dat niet. Het lost niets op. Wel heeft de voetbalvereniging, in eigen beheer en met veel zelfwerkzaamheid een nieuwe kantine met kleed- en doucheruimten gebouwd, die functioneert prima en kan zichzelf bedruipen. Inmiddels is er een goed draaiend dames elftal bijgekomen en moeten de accommodaties uitgebreid worden.
De dorpsraad heeft alle behoeften inmiddels geïnventariseerd en met behulp van een architect samengebracht in één plan, waarbij alles onder één dak zou komen met het oog op synergievoordelen en een zo efficiënt mogelijke inzet van vrijwilligers tijdens de bouw en latere exploitatie. In dit plan wordt het gebouw van de voetbalvereniging volledig opgenomen in een groter geheel dat verder voorziet in een sporthal, een daaronder gelegen zwembad, multifunctionele ruimten, kantine/horeca, fitnessruimte, jeugdhonk, peuterspeelzaal, naschoolse opvang.
Het plan is voorgelegd aan een woningcorporatie, die bereid is om te investeren in maatschappelijk vastgoed. Maar desondanks wil de gemeente nog steeds niet meewerken. Ze wil het geld van de woningcorporatie gebruiken voor andere projecten die ze anders niet rond kan krijgen. De woningcorporatie blijft het IJzendijkse initiatief ondertussen toch steunen.
Maatschappelijk draagvlak
“De gemeente stelt dat het dorp te klein is voor zo’n plan dat het niet past met het oog op de bevolkingskrimp, dat de opbrengst van gebouw verkoop terug zal vloeien in de pot algemene middelen en dat het landschappelijke problemen op zal leveren.” aldus een teleurgestelde Soomers. “Het vervelende is dat bij navraag bij de provincie blijkt in ieder geval dat dit laatste niet het geval is.” weet hij ook nog te vertellen.
“Ondanks de krimp besloot de gemeente wel een nieuwe wijk van meer dan honderd huizen te gaan bouwen bij IJzendijke. Daar is inmiddels mee aangevangen en de verkoop verloopt boven verwachting. Bij de presentatie van deze plannen betoogde de toenmalige verantwoordelijke wethouder dat de gemeente aan grondverkoop en leges zeker een miljoen euro zou overhouden en dat dit bedrag geheel ten goede zou komen aan de IJzendijkse gemeenschap voor nieuwe faciliteiten en niet voor achterstallig onderhoud aan gemeentelijke eigendommen.” verteld Soomers verder.
Nieuwbouw in IJzendijke (foto:Lidia Fourdraine)
“Kortom, ze kunnen niet omgaan met een burgerinitiatief waaruit duidelijk blijkt dat er mogelijkheden zijn. Ze hebben totaal geen oplossing voor de langdurig bestaande problemen. Ze hebben zelfs geen visie waaraan je eventuele voorstellen zou kunnen toetsen.” Dat is de voorlopige conclusie van Soomers.
Het gebrek aan financiën en de bevolkingskrimp zijn volgens Soomers een reden voor de gemeente om overal ferm nee tegen te zeggen. Ze verzuimt krimp te zien als een uitdaging en daarop een visie te ontwikkelen die de leefbaarheid in de kernen waarborgt rekening houdend met de specifieke wensen die in een bepaalde kern leven. Ze zou de verenigingen, burgers, de middenstand en het bedrijfsleven moeten betrekken in het vinden van oplossingen. Op deze manier creëer je maatschappelijk draagvlak, begrip en consensus en maak je optimaal gebruik van het gezonde verstand dat overal in de kernen voldoende aanwezig is.
“De gemeente wil liever de bestaande voorzieningen in stand houden, ook al voldoen deze niet meer aan de behoefte. Ze ervaren het als lastig als burgers zomaar zelf ideeën genereren. Maar wij gaan door met het zoeken naar mogelijkheden om ons plan te realiseren”. Deze week was er een filmploeg die de gevolgen van krimp in IJzendijke in beeld wilden brengen “maar de gevolgen zijn nu nog helemaal niet zichtbaar en dat willen we graag zo houden”, aldus een fanatieke André Soomers.
—
Foto boven:de entrée van het dorp IJzendijke (foto:Lidia Fourdraine)
Wiebe de Ridder Marktonderzoeker
Wiebe de Ridder is strategisch marketingadviseur bij SBRCURNET, een onafhankelijk en toonaangevend kennisnetwerk voor de bouwsector. Wiebe was van 2009 tot en met 2011 hoofdredacteur van RUIMTEVOLK.
