In de ruimtelijke planning draait het opvallend vaak om het dichtbevolkte westen van ons land. We willen graag pieken in de delta. Die focus op de Randstad is natuurlijk niet nieuw. Dat was ook al zo toen Herman Witte, toenmalig minister van Volkshuisvesting, in 1958 met ‘De ontwikkeling van het Westen des Lands’ als eerste een lange termijn visie op de ruimtelijke inrichting van ons land presenteerde. Dit was de voorloper van de eerste nationale nota ruimtelijke ordening. Na vijftig jaar en vier nota’s verder waarin een poging gedaan is om de ontwikkeling over het hele land te verdelen, richt het kabinet Balkenende IV zich met de structuurvisie Randstad 2040 en tal van andere nota’s op het westen. Er is gekozen om de focus vooral te leggen op ontwikkeling van de Randstad.
Op zich logisch, het zwaartepunt van veel actuele discussies over de inrichting van het land richt zich bijna uitsluitend op de Randstad, het zwaartepunt van onze delta. Maar het besluit om een solitaire visie op te stellen in een tijd van integrale planvorming en nieuwe netwerken lijkt ook een rare keuze, en zal het gevoel alleen maar versterken dat het in Den Haag alleen maar om de Randstad draait.
Windmolens langs de snelweg A6 in de Flevopolder
De structuurvisie Randstad 2040 staat nota bene vol met termen als “verbinding” en "netwerken" maar er wordt nauwelijks gerept over de relaties met overige regio’s in Nederland. Je zou bijna denken dat er twee Nederlanden bestaan: de Randstad en ‘de rest van Nederland’. Twee werelden die totaal verschillend zijn en los staan van elkaar. Door in de nieuwe lange termijn visie voor de inrichting van het land te kiezen voor de Randstad en niet voor een nieuwe Nota Ruimte hangen de regio’s buiten de Randstad er maar een beetje verloren bij. En gaat men schijnbaar voorbij aan de ontwikkeling en dynamiek van de regio’s. Zetten we hiermee een stap terug in de tijd? Is dit het bewijs van Randstad arrogantie?
Terecht of onterecht, het roept om een reactie vanuit de ‘rest van Nederland’. Een tegengeluid vanuit de regio’s. En dat is absoluut geen zielig verhaal. Of zoals de Groningse burgemeester Wallage het stelt: “Wat jammer voor de Randstad dat ze niet zien wat ze missen.” Wallage maakt zich vorig jaar op de Dag van de Ruimte sterk voor de regio’s buiten de Randstad: “Maakt u zich over het Noorden geen zorgen, wij redden ons wel.” Het lijkt een rechtstreekse aanval op de keuze van het kabinet.
Landgoedwonen Skoatterwâld in Heerenveen, ontwerp Sjoerd Soeters
Een en ander heeft in ieder geval tot gevolg gehad dat door heel het land plots visies worden gemaakt met 2040 als planhorizon. Van noord tot zuid zijn verschillende mensen bezig met het nadenken over de ruimtelijke toekomst. Maar we moeten ophouden allemaal afzonderlijk ons eigen plannetje te bedenken. Dat moeten we samen doen, want de ruimtelijke ordening van de toekomst zal in toenemende mate over grenzen heen moeten kijken. Bijvoorbeeld met het oog op de grote uitdagingen op ruimtelijk en demografisch gebied en de (verkeers)druk op de Randstad is het noodzakelijk om te kijken naar een groter plaatje. Om die reden organiseert RUIMTEVOLK op 6 maart een inspiratiedag voor de regio’s. De ambitie is niet om daadwerkelijk een nieuwe visie voor ‘de rest van Nederland’ te gaan produceren, maar om de discussie over de toekomstvisie te stimuleren en te prikkelen. Het gaat om inspiratie en bewustwording. RUIMTEVOLK pakt de handschoen op. Wie volgt?
In opmaat naar de inspiratiedag verschijnt op RUIMTEVOLK regelmatig een artikel plaat dat te maken heeft met de thema’s die spelen in de regio’s. Zie ook de aankondiging en het programma van de inspiratiedag
Top afbeelding: skyline van Heerlen, foto’s Bart Cosijn