De gemeente Smallingerland nodigt ‘iedereen ter wereld’ uit om mee te ontwerpen aan een nieuwe woonwijk. Daarvoor hoef je niet af te reizen naar Friesland, want je mag meedoen vanachter je computer. De vormgeving van een nieuwe wijk in het dorp Opeinde, even ten westen van Drachten, moet geheel totstandkomen via de interactieve site www.wijbouweneenwijk.nl. Wat drijft een gemeente om op deze wijze te experimenteren met bewonersparticipatie? We vroegen het aan wethouder Nieske Ketelaar (PvdA) en Jeltje van den Berg, projectcoördinator van deze zogenoemde ‘wiki-wijk’.
Een unieke, gewaagde aanpak. Hoe komen jullie erop?
Ketelaar: “Tijdens het inrichten van het planproces realiseerden wij ons hoezeer burgers mondiger worden en steeds makkelijker aan vakspecifieke informatie komen dankzij internet. Ook het online discussiëren wordt steeds gewoner. We vroegen ons af of we dit gegeven niet konden inzetten bij het maken van een plan voor een nieuwe woonwijk”.
Promotiefilm website "Wij bouwen een wijk"
Waarom willen jullie iedereen laten meedenken over een nieuwe wijk in een klein dorp?
Ketelaar: “Een groep mensen kan wellicht veel meer bedenken dan een klein aantal specialisten. Daarom hebben we, samen met bureau The Crowds uit Amsterdam de webcommunity op www.wijbouweneenwijk.nl opgezet. Via deze site willen we mensen stimuleren om mee te denken en te discussiëren over de nieuwe wijk.”
Iedereen mag meedoen?
Van den Berg: “Jazeker. Inwoners van Opeinde, maar ook mensen van ver daarbuiten. Zelfs van buiten Nederland. Of dat ook gaat gebeuren? We weten het niet, maar we hopen het van ganzer harte.”
Dus de mening van Henk uit Tilburg telt even zwaar als die van dorpsbelang Opeinde?
Van den Berg: “Dat klopt. Juist door een hele diverse groep mensen te laten meedenken en discussiëren met elkaar, ontstaan goede ideeën.”
De inwoners van Opeinde staan hier ook open voor?
Ketelaar: “Jazeker! Het idee is in het dorp heel positief ontvangen en verschillende inwoners hebben op de website ook al één of meerdere ideeën gepost.”
Hoe gaan jullie eigenlijk om met mogelijke Nimby ("not in my backyard") effecten?
Ketelaar: “We hopen juíst dat ook mensen reageren die het niet eens zijn met de plannen. Want door kritisch te zijn naar elkaar, kom je juist tot goede plannen.”
De gemeente heeft te kennen gegeven dat er in principe geen kaders zijn, behalve dat het een wijk van ‘overmorgen’ moet worden. Wat voor wijk is dat?
Van den Berg: “Daarmee bedoelen we dat we koersen op iets dat op zoveel mogelijk fronten revolutionair of visionair kan worden genoemd. Het moet een wijk zijn waar innovatie en duurzaamheid voorop staat. Maar hoe; dat staat nog open. Innovatieve oplossingen voor een duurzaam energiegebruik, een bijzondere toepassing van materialen, slimme oplossingen om woningen voor verschillende doelgroepen geschikt te maken; bedenk het maar!”
De locatie in het dorp Opeinde, gemeente Smallingerland
Het mag ook geen ‘standaard’ stedenbouwkundig plan worden. Leg uit.
Van den Berg: “Juist door de kennis van zoveel verschillende mensen aan te boren, kun je een bijzondere wijk ontwikkelen. Die kans moet je nu niet onbenut laten.”
Het impliceert wel dat jullie een bepaalde uitkomst willen uitsluiten.
Ketelaar: “Wij sluiten geen enkel idee uit. Helder is wel dat een bovengemiddeld ambitieniveau een voorwaarde is voor plannen of concepten die verder uitgewerkt gaan worden.”
Maar is het niet verstandig dat de gemeente wel meegeeft voor wie er gebouwd moet worden, onder andere met het oog op de gewenste samenstelling en krimp van de bevolking?
Van den Berg: “Natuurlijk moet daar over worden nagedacht, maar ook die discussie moet online plaatsvinden, zodat we daarover open kunnen zijn. We roepen bij deze iedereen op die daarover mee wil denken, om zich aan te melden op de site.”
Is werkelijk alles mogelijk? Hoogbouw? Seniorendorp?
Ketelaar: “Ja alle ideeën zijn mogelijk. Er moet natuurlijk straks wel een haalbaar plan liggen. Ons motto daarover is: onrealistische of onwenselijke plannen worden er tijdens de discussie in de community wel uitgefilterd. Leden gaan immers daarover met elkaar in discussie.”
De gemeente heeft ook geen minimale grondopbrengst voor ogen?
Ketelaar: “Nee, pas wanneer er een concept ligt, gaan we ook aan het rekenen. Onze insteek is wel dat er op wijbouweneenwijk.nl ook slimme ideeën over de financiering zullen worden ingebracht.”
Opvallend is ook dat jullie vragen mee te denken over procedures en financiering. Wat verwachten jullie daarvan?
Van den Berg: “Een innovatief plan mag niet vast lopen op financiën of verzanden in lange, ondoorzichtige, procedures. We hopen op creatieve ideeën over hoe je innovatieve plannen ook financieel haalbaar kunt maken of hoe je planprocessen kunt versnellen of transparanter maken.”
Het initiatief zal ongetwijfeld leiden tot honderden reacties. Op welke manier breien jullie er straks in februari 2009 een plan van? Wie hakt uiteindelijk de knoop door?
Ketelaar: “Dat weten we nog niet. In de ideale situatie liggen er in februari 2009 enkele planconcepten waar de gemeenteraad een keuze over kan maken. Want het is uiteindelijk de raad die een definitief plan vaststelt. We verwachten dat de discussies op wijbouweneenwijk.nl vrij natuurlijk zullen leiden tot het ontwikkelen van één of meerdere planconcepten. Als het nodig is, dan zullen we daar in moeten bijsturen, door bijvoorbeeld mensen samen te brengen in één plangroep en ze daar verder te laten discussiëren over een bepaald thema of een planconcept.”
Van den Berg: “Voor de fase daarna wordt het nog spannend. Want, als er straks één of meerdere planvoorstellen liggen, dan zullen bij de verdere uitwerking en het doorlopen van procedures vast nog allerlei vragen, onmogelijkheden en dergelijke aan de orde komen, waardoor je wellicht de oorspronkelijk ingediende voorstellen iets moet aanpassen. Het is zaak om hier heel open over te zijn en zorgvuldig mee om te gaan. Maar hoe we dat het beste kunnen doen, daar zijn we nu nog niet uit.”
Wethouder Nieske Ketelaar opent website www.wijbouweneenwijk.nl
Heeft de gemeente ook al eens nagedacht over een mogelijke invulling van de locatie om straks te kijken of deze wiki-aanpak daadwerkelijk leidt tot andere ideeën?
Ketelaar: “
Het is best een aardig idee om een ruwe schets te maken, deze vervolgens bijvoorbeeld in een kluis te stoppen en er aan het einde van het traject weer bij te pakken. Wij hebben dit bewust niet gedaan om het proces zo open mogelijk in te gaan en om te voorkomen dat dit plan in ieders hoofd blijft zitten en vervolgens toch de planuitwerking gaat vertroebelen.”
Tot slot. Heeft Trots op Nederland al contact met jullie opgenomen?
Van den Berg: “Nee, we hebben inmiddels tientallen leden, maar Rita Verdonk heeft zich nog niet aangemeld. Ze heeft net als ieder ander, de mogelijkheid om ideeën en plannen te posten op www.wijbouweneenwijk.nl.”
+++
Wij zijn erg benieuwd naar uw mening. Is de wiki wijk van de gemeente Smallingerland de ultieme vorm van bewonersparticipatie? Een goede benadering om uiteindelijk tot het beste plan te komen? Of gaat de aanpak voorbij aan de complexiteit van planontwikkeling en de expertise van professionals?
+++
Klik hier voor gerelateerde artikelen op RUIMTEVOLK