Het artikel van Kirsten Hannema in de Volkskrant van 25 oktober 2007 laat zien dat baksteen weer ‘mag’ in de Architectuurwereld. Maar de Nederlandse architecten weten zich er geen raad mee. Ze zoeken naar gekke patronen, afgeknipte hoekjes of andere leuke ‘gadgets’ en zijn niet meer in staat om het materiaal met zijn logica en bijbehorende schoonheid toe te passen. De enige die er nog een beetje kaas van heeft gegeten is een geïmporteerde oosterbuur uit een land waar een architect nog niet zolang geleden verplicht was om tijdens zijn studie met zijn voeten op een bouwplek te staan.
Kloof
In Nederland is de kloof tussen theorie en praktijk gigantisch. Hetzelfde geldt voor de kloof tussen de generaties architecten. Het vak wordt nog steeds gedomineerd door een generatie die geïndoctrineerd is door modernistische idealen. De architect is een soort designer die alsmaar grappige dingen bedenkt. Het is goed zolang het maar nieuw is. En daarom is het helaas allemaal zo slecht. De ontwerpen zijn voor de bladen, het jaloerse buitenland en het eigen ego. Niet voor de mensen die de architectuur gebruiken en er dagelijks naar kijken. Bovendien zijn ze niet gemaakt voor de lange termijn. Kijk maar naar al die grapjes van vijf tot tien jaar geleden, hoe ze zielig wegrotten en niet gesloopt mogen worden omdat ze nog niet afgeschreven zijn. Het ambacht in de architectuur verdwijnt niet door de markt, die vraagt er juist om. Nee, dát hebben we mooi aan de houding van de architecten te danken.
Generatie
Er zijn in Nederland heel wat gebouwen met bakstenen gevels opgeleverd, bakstenen gebouwen lange tijd niet meer. Gebouwen waarin baksteen tot schoonheid verheven is, tot het materiaal dat op de grote en kleine schaal passend is toegepast. Waar maatvoering en schaduwwerking, textuur en materiaaleigenschappen tot een esthetisch ensemble zijn versmolten. Om dit te kunnen realiseren moet je het materiaal begrijpen. Je moet weten waar een rollaag voor dient, in welke landen je de beste klei vindt en welke maatsystemen bij welk soort architectuur horen. Architecten vinden het vooral geil, de legio aan mogelijkheden om de baksteen vooral anders toe te passen. Jammer dat niet één daarvan goed is. Het is helaas niet innovatief om op een goede traditie voort te bouwen. Of in Nederland misschien juist wel, omdat niemand dat doet? De oude modernistische idealen hebben zich immers – ook in hun postmoderne en “superdutchy” verkleedpartij” – niet bewezen. Er is daarom een nieuwe generatie architecten op komst die het vak weer wil beheersen, die er niet vies van is om voort te bouwen om principes die zich wél hebben bewezen, die technisch onderbouwt is en ook eens durft om intergraal te ontwerpen. Met andere woorden: de complete bouwmeester komt weer terug. Omdat het collectieve geheugen echter door de vorige generatie is gewist zal alle kennis opnieuw moeten worden verworven. Ik verheug me op de kunstbijlage de Volkskrant van, pak ‘m beet, 25 oktober 2012 met als titel: “Wij kunnen weer metselen!”